Return to flip book view

VAN GOED NAAR BETERRouteverkenning richting duurzamer schadeherstel

Schadeherstel is een zwaar kosten-gedreven en energie-intensief proces. Alle reden dus om daar eens door de bril van verduurzaming naar te kijken. En wat zien we dan? Verduurzamen gaat niet vanzelf. Duurzaamheid is met de paraplu-componenten Environment, Social en Governance (ESG) een breed begrip, maar in de schadeherstelbranche is de uitstoot van CO2 de grote groene olifant in de kamer. Het drastisch verlagen van de CO2-uitstoot door de aanleg van zonnepanelen, warmte-terugwin-systemen, warmtepompen en de transitie van gas naar elektriciteit, vergt investeringen.Die investeringen zullen op termijn terug-verdiend moeten worden en dat levert schadeherstelbedrijven na twee jaar corona, in de huidige energiecrisis, met het gebrek aan goed opgeleid personeel en de marginale uurtarieven in de gestuurde schadestroom de nodige zorgen op. Hoeveel risico kunnen zij nemen? Kunnen zij de hoge eisen met betrekking tot kwaliteit en veiligheid straks nog blijven borgen? Welke garantie is er? En toch verduurzaamt de schadeherstelsector in Nederland. Niet met de snelheid van het licht, 2Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022SAMENVATTING

3Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022maar de branche verduurzaamt weldegelijk en niet alleen via het verlagen van de CO2-uitstoot. Dat doen ze deels omdat het moet om in aanmerking te kunnen (blijven) komen voor een duurzaamheidslabel dat opdrachtgevers in de gestuurde schadestroom voorschrijven. Maar ook uit intrinsieke motivatie, omdat het loont. Dat laatste zeker met de huidige prijzen voor energie en dan met name gas. Het tempo van deze transitie wordt in de schadeherstelbranche bepaald door:• Wet- en regelgeving;• Eisendiecerticeringsbureausaanbedrijvenstellenomvoorhuncerticaatinaanmerkingte kunnen (blijven) komen en • Innovaties uit de industrie want duurzaamheid in de schadeherstelbranche is vooral technology-driven;• Het inkoopbeleid van opdrachtgevers.Verzekeraars behoren momenteel tot de groep opdrachtgevers die duurzaamheid nadrukkelijk in hun beleid hebben opgenomen. De druk om te verduurzamen is de laatste twee jaar namelijk aanzienlijk toegenomen door Europese ennationalewetgevingdiezichheelspeciekrichtopdenanciëlesector.Bovendienheeftdie sector zich gecommitteerd aan het recent aangescherpte klimaatbeleid waarbij de doelstelling van CO2-reductie is bijgesteld van 49% naar 60% in 2030 t.o.v. het peiljaar 1990. Dat commitment is bindend. De rechter heeft zelfs bepaald dat alle grote bedrijven zich aan deze afspraken hebben te houden. Dat betekent dat verzekeraars niet alleen hun beleggingsbeleid nader onder de loep moeten nemen, maar er ook voor moeten zorgen dat ook hun toeleveranciers, in dit geval de schadeherstelbedrijven, bijdragen aan het nakomen van deze afspraken. Deze ketenverantwoordelijkheid is namelijk geen vrijblijvende inspanningsverplichting, maar een keiharde resultaatsverplichting waar verzekeraars op zullen worden afgerekend. Ook in de richting van verzekerde is de vrijblijvendheid eraf. Verzekeraars hebben een inspanningsverplichting om hun klanten te bewegen tot duurzamere keuzes. Verzekerden, verzekeraars, schadeherstel-bedrijven geven aan wel (verder) te willen verduurzamen en zijn daar ook actief mee bezig. Maar om integraal impact te kunnen maken zijn »

4Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022deze partijen van elkaar afhankelijk. Zij lijken ieder voor zich te wachten op een stap van de ander. Die wachtstand is alleen te doorbreken als alle stakeholders gecoördineerd bereid zijn om met elkaar een stap te zetten.Na onze inventarisatie van duurzaamheid in relatie tot schadeherstel in deze paper, verkennen we vervolgens mogelijke betekenisvolle bijdragen die de schadeherstelbranche aan verdere verduurzaming kan leveren. Een benchmark op CO2-uitstoot lijkt dan voor de hand te liggen mits die benchmark uniform, objectief en transparant is. Zo’n CO2-benchmark stimuleert bedrijven om (nog) meer van hernieuwbare energie gebruik te maken omdat daarmee de CO2-footprint sterk wordt verkleind. De essentie van een CO2-footprint is dat niemand ‘ontsnapt’ aan de CO2-uitstoot van het hele productieproces in de keten, inclusief de eindafnemer in de persoon van de verzekerde.Verzekeraars en schadeherstelbedrijven zijn samen verantwoordelijk voor de footprint van het product dat ze inkopen c.q. verkopen. Daarbij mogen de inkoop van het schadeherstel door verzekeraars en de verkoop van polissen niet los van elkaar worden gezien. Om het verzekeringsproduct te verduurzamen, zal het schadeherstelproduct daarmee moeten corresponderen. En andersom geldt dat ook: om het schadeherstelproduct te verduurzamen zal het verzekeringsproduct dat moeten faciliteren.

5Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Zolang de verschillende duurzaamheids-certicatendeactiviteitenvanschadeherstelbedrijven niet op dezelfde manier valideren, kan het schadeherstel-product niet volledig transparant aan de verzekerde worden aangeboden. De inkoper (verzekeraar/Schadegarant) weet namelijk niet goed wat hij op dit punt inkoopt en via de autopolis weer verkoopt aan de verzekerde. Laat staan dat de verzekerde zelf weet wat hij/zij dan gekocht heeft. Wil duurzaamheid, naast kwaliteit en kosten, een factor spelen in het inkoopbeleid van verzekeraars enindeaankooporiëntatievanverzekerden,danzullen schadeherstelbedrijven op het punt van duurzaam schadeherstel onderling vergelijkbaar moeten zijn: uniform, objectief en transparant. Alleen op die manier gaat het vliegwiel van de markt op het punt van duurzaamheid draaien en komt er een versnelling in de transitie. BehalveeenCO2-benchmark kan de branche ook via de inzet van gebruikte delen een betekenisvolle bijdrage leveren aan CO2-footprint reductie. Daar zijn in het buitenland al veelbelovende initiatieven toe genomen. Maar ook bij de inzet van gebruikte delen kunnen de inkoop van het schadeherstel door verzekeraars en de verkoop van polissen niet los van elkaar worden gezien. Het verzekeringsproduct en het schadeherstelproduct zullen ook dan weer moeten corresponderen. Verzekeraars zullen met andere woorden naar hun polis-aanbod moeten kijken om zo de vraag naar meer duurzaam schadeherstel via de inzet van gebruikte delen op gang te brengen.Met deze paper wil Schadegarant een overzicht bieden over en richting geven aan de kansen en mogelijkheden tot (verdere) verduurzaming van het autoschadeherstelproces in combinatie met het verzekeringsproduct. Schadegarant wil hierover in gesprek met de branche en meent dat verzekeraars en schadeherstelbedrijven elkaar in staat moeten stellen om gezamenlijk een stap te zetten. Het belang van duurzaamheid overstijgttenslottehetconcurrentiëlebelang.Op die manier kan de branche uiteindelijk de verzekerde de benodigde transparantie bieden om zelfstandig duurzamere keuzes te maken als het gaat om schadeherstel. ■

6Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20221 INTRODUCTIE 7 Attitude-behaviour-gap 8 Initiatief nemen en perspectief bieden 8 Steuntje in de rug 9 Catch 22 9 Kompas 10 Hoe is deze paper opgebouwd? 11 Uitgangspunt 122 DUURZAAMHEIDRAAKTIEDEREEN 13 Wet- en regelgeving 14 Thema’s voor schadeherstel 14 SDG7Betaalbareenduurzameenergie 14 SDG 8 - Eerlijk werk en economische groei 17 SDG 9 - Industrie, innovatie en infrastructuur 18 SDG 12 - Verantwoorde consumptie en productie 20 SDG 13 - Klimaat 213 GROTEVERANTWOORDELIJKHEID 24 Europese Green Deal: driedelig actieplan 25 Uniformclassicatiesysteem 26 Twee aanvullende instrumenten 27 Ketenverantwoordelijkheid verzekeraars 28 Overheid scherpt duurzaamheidsambities aan 294 DUURZAAMSCHADEHERSTELINDEPRAKTIJK 30 Duurzaamheidscerticeringeninhetschadeherstel 31 Watvoegenduurzaamheidscerticatentoe? 33 Veel schadeherstelbedrijven zijn goed op weg 36 Brancheorganisatiesoverduurzaamschadeherstel 385 KANHETNOGDUURZAMER? 39 Onderlingevergelijkbaarheidcerticaten 40 Groene olifant in de kamer 41 Gebruikte delen 46 Ervaringsdeskundigen over gebruikte delen 49 Aansprakelijkheid bij gebruikte delen 51 Is de consument er klaar voor? 526 DUURZAAMHEIDSKOMPAS  54 Botsingtussenkwaliteit,duurzaamheidenkosten 55 Hoe verder? 55 Gestructureerde dialoog 56 Consument zet vliegwiel in gang 60  NOTEN 62  COLOFON 66  BIJLAGEN 67 Duurzaamheidsaspecten schadeherstel 68 Enquête onder verzekerde consumenten 69 Enquête onder schadeherstelbedrijven 69 Lijst met geïnterviewden 71INHOUD

7Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20221 INTRODUCTIEConsumenten stappen over op groene energie, vliegen minder, eten minder vlees en/of rijden elektrisch. Als ze hun auto wegens casco-schade moeten laten herstellen, blijkt 64% van de respondenten uit ons onderzoek duurzaam herstel belangrijk te vinden1. Maar in hoeverre een bedrijf überhaupt duurzaam opereert c.q. hoe zich dat verhoudt tot een ander bedrijf dat ook gecerticeerd is, daar hebben consumenten en opdrachtgevers vaak geen idee van. Terwijl schadeherstel toch duidelijk een energie-intensief proces is. Met deze paper wil Schadegarant zich een realistisch beeld vormen van de huidige situatie en de mogelijkheden in de toekomst als het gaat om duurzaam schadeherstel van casco verzekerde auto’s. »

1 1 Attitude behaviour gap Duurzaamheid vraagt iets van ons allemaal consumenten verzekeraars schadeherstelbedrijven brancheorganisaties en certificerings instanties De consument zou in deze een spilfunctie kunnen vervullen maar de markt stelt de consument nauwelijks in staat om zich bij de keuze voor een schadeherstelbedrijf te ori nteren op het thema duurzaam schadeherstel Bovendien doet de consument zich graag groener en socialer voor dan uit zijn feitelijke handelen blijkt 62 van de ondervraagde consumenten wil zo blijkt uit onderzoek van Schadegarant opgenomen in bijlage 8 2 ook op bedrijfsniveau weten in hoeverre de schade aan zijn auto duurzaam wordt hersteld De helft van de consumenten geeft aan daarbij een keuze te willen kunnen maken voor meer duurzame bedrijven en 36 geeft aan ook bereid te zijn om voor duurzaam herstel meer te betalen de grafiek rechts laat zien hoeveel procent meer deze groep dan bereid is te betalen Maar hierbij moet rekening gehouden worden met de attitudebehaviour gap Die houdt in dat de duurzame overtuigingen van de consument niet worden weerspiegeld in diens marktgedrag Consumenten Paper duurzaamheid Schadegarant 2022 zeggen dus wel duurzamere keuzes te willen maken maar doen dat vervolgens lang niet altijd 70 18 0 10 10 20 2 20 11 anders namelijk Hoeveel procent premie bent u bereid om extra te betalen voor duurzamer schadeherstel 1 2 Initiatief nemen en perspectief bieden Hoe die gap te overbruggen Uit het laatstverschenen IPCC rapport2 komt naar voren dat de consument het op dit gebied niet erg vindt om door overheden en bedrijven in de juiste richting gemanoeuvreerd te worden Dat kan bijvoorbeeld door fiscale prikkels3 van de overheid en het polis aanbod met bijbehorende premiestelling van verzekeraars Verder bieden nieuwe technologie en innovaties die schadeherstelbedrijven kunnen toepassen de consument extra mogelijkheden om op bedrijfsniveau duurzame keuzes te maken Juiste informatieverstrekking over duurzame opties aan 8

9Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022consumenten is daarbij cruciaal. Op die manier wordt de consument een handelingsperspectief geboden. 1.3 Steuntje in de rug Professor Linda Steg, hoogleraar omgevingspsychologie aan de faculteit Gedrags- & Maatschappijwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen is een van de auteurs van het hoofdstuk over gedragsverandering in het IPCC-rapport. Zij wijst erop dat mensen gedragsverandering niet zozeer bij zichzelf zoeken, maar bij de overheid, in de vorm van hogere prijzen (bijvoorbeeld als het gaat om vliegen, een vliegtax) en subsidies (bijvoorbeeld op de aanschaf van zonnepanelen of een elektrische auto), of bij bedrijven als het gaat om het terugdringen van de CO2-uitstoot4. Steg concludeert: ‘Om ons gedrag te veranderen hebben we juist een steuntje in de rug nodig.’ Dit is het meest recente, universeel-wetenschappelijke inzicht als het gaat om gedragsverandering in relatie tot duurzaamheid. Dit inzicht kwam ook uit het onderzoek van Schadegarant onder consumenten naar voren. Driekwart vindt dat het initiatief vooral van anderen (bedrijven en overheid) uit moet gaan, waarbij de helft (50%) vindt dat het initiatief van verzekeraars uit moet gaan. Onder ‘Anders’ (25%) geeft de consument meestal aan dat beiden (zijzelf én de verzekeraar) evenveel verantwoordelijkheid moeten nemen. Slechts 10 van 870 respondenten in dit onderzoek noemt expliciet het schadeherstelbedrijf als verantwoordelijke: Wie is volgens u verantwoordelijk voor het laten uitvoeren van duurzaam schadeherstel?1.4 Catch 22Kijken we naar de verdere verduurzaming van de schadeherstelbranche, dan is er ook hier sprake van een impasse: consumenten, verzekeraars, schadeherstelbedrijven, brancheorganisaties encerticeringsbureausgevenaanwel(verder)»24%Zelf verantwoordelijkDe verzekeraar is verantwoordelijkAnders, namelijk:51%25%

10Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022te willen verduurzamen, maar partijen lijken ieder voor zich te wachten op een stap van de ander. Zo’n Catch 225 is alleen te doorbreken als alle stakeholders gecoördineerd bereid zijn een stap te zetten. Dat concludeert ook gedragswetenschapper Steg in het IPCC-rapport: ‘Iedereen moet tegelijk handelen.’ Uit het onderzoek van Schadegarant onder consumenten die recent een verzekerde schade hebben laten herstellen, blijkt 36% van die consumenten, als gezegd, bereid om voor duurzaam herstel meer te betalen (graekpagina8).HetIPCCrapportlaatziendatzedaarbij een zetje in de goede richting willen krijgen.De overgrote meerderheid van de schade-herstellers (80%) zegt, zo blijkt eveneens uit onderzoek door Schadegarant in het eigen netwerk6, bereid te zijn om verder te investeren in duurzaamheid als andere partijen ook bereid zijn om een stap te zetten en een bijna even groot deel (74%) zegt zelfs dat het initiatief daarbij uit de schadeherstelbedrijven zelf moet komen. De graekrechtsgeeftinzichtinhoeveelprocentvan hun omzet de schadeherstelbedrijven uit het onderzoek van Schadegarant extra willen investeren in duurzaamheid als andere partijen ook hun beste beentje voorzetten. Hoeveel procent van uw omzet bent u bereid extra te investeren (naast de verplichte energie beperkende maatregelen) om uw eigen bedrijf verder te verduurzamen als andere partijen (consumenten, verzekeraars, overheid) ook hun beste beentje voorzetten?1.5 KompasOnze samenleving zit in een transitiefase als het om duurzaamheid gaat. Daarbij spelen overwegingen van veiligheid en gezondheid7 een rol. Maar duurzaamheid is breder dan alleen de energietransitie. Het gaat om een andere manier van denken over productie en consumptie: meer circulair dan lineair. Wat in het oude speelveld voordeligofprojtelijkwas,isdatnietperseook in het nieuwe. Consumenten zeggen van alles te vinden als het gaat om duurzaamheid Geen van bovenstaande want: 21%5-10%: 31%> 10%: 8%0-5%: 41%

11Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022en bedrijven maken op dat gebied allerlei claims. De volgende stap is dat consumenten en producenten over hun eigen schaduw heen springen en daar ook naar gaan handelen. Kortweg: Put Your Money Where Your Mouth Is. Op die manier gaat het vliegwiel van de markt, naast kwaliteit en kosten, ook op het punt van duurzaamheid zijn werk doen. Net als andere partijen wil ook Schadegarant bijdragen aan deze transitie en deze waar mogelijk versnellen8. Om impactvolle keuzes te kunnen maken, wil Schadegarant zich een realistisch beeld vormen van de huidige situatie en de mogelijkheden in de toekomst als het gaat om duurzaam schadeherstel van casco verzekerde auto’s. Deze paper dient als een duurzaamheidskompas voor Schadegarant om richting te geven aan de gesprekken die zij met stakeholders in de schadeherstelbranche wil voeren over het onderling afstemmen van elkaars duurzaamheidsbeleid en de mogelijkheden van verdere verduurzaming van het schadeherstelproces. Dat is niet alleen nodig om bij te dragen aan (het versnellen van) de energietransitie. Door te vergroenen wordt het imago van de branche ook aantrekkelijker voor jongeren om te kiezen voor een opleiding in deze richting. Dit moet zorgen voor voldoende herstelcapaciteit in de toekomst. Voor verzekeraars helpt het verduurzamen van de schadeherstelbranche om aan te tonen dat zij ook in het kader van hun ketenverantwoordelijkheid bijdragen aan het mitigeren van risico’s ten gevolge van natuurgeweld. Zo kunnen verzekeraars laten zien dat ze het appel dat door overheden aan hun adres gedaan wordt, ter harte nemen: als opdrachtgever dragen ze daadwerkelijk bij aan extra tonnen CO2-reductie. Dit versterkt de goodwill en de licence to operate van een verzekeraar die laat zien zijn zorgplicht naar toekomstige generaties serieus tenemen.Bovendienkanhetverduurzamenvan de schadeherstelbranche tegelijk een voorbeeldfunctie hebben: als dat in deze branche lukt, lukt het consumenten, verzekeraars en hun toeleveranciers in elke branche. Daar kan geen betaalde campagne tegenop. 1.6 Hoe is deze paper opgebouwd?Nadezeinleidingintroducerenweinhoofdstuk2het thema duurzaamheid aan de hand van de »

12Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022op het schadeherstel toepasselijke Sustainable Development Goals (SDG’s) zodat we weten waar we het over hebben. In hoofdstuk 3 schetsen we de toenemende druk op verzekeraars, om daarmee de urgentie van het thema duurzaam schadeherstel vanuit dit perspectief duidelijk naar voren te brengen. Vervolgens geven we in hoofdstuk 4 de stand van zaken weer met betrekking tot duurzaam schadeherstel in de praktijk van het schadeherstelbedrijf. We bespreken wat afgedekt c.q. bevorderd wordt door de wet- en regelgeving, waarna wedewaardevancerticeringindeschadeherstelbranche belichten. Tot zover het inventariserende deel van deze paper.In hoofdstuk 5 verkennen we vervolgens waar de ruimte ligt om bovenop het bestaande een betekenisvolle stap te zetten richting nóg duurzamer schadeherstel en wat daar dan voor nodig is. In het laatste hoofdstuk probeert Schadegarant op basis van het voorafgaande tot enkele kompas-vormende richtingen te komen die als inbreng kunnen dienen bij de dialoog tussen de verzekeringsbranche en de schadeherstelbranche over duurzaamheid. 1.7 UitgangspuntIn deze paper volgen we de algemeen geaccepteerde wetenschappelijke inzichten in lijn met de IPCC-rapportages en de aannames in het beleid van de VN (o.a. Klimaatakkoord van Parijs), de EU (o.a. Green Deal), het huidige kabinet (o.a. Klimaatwet) en de aannames die zijn gedaan in het door 76 partijen ondertekende Klimaatakkoord. Het is ons bekend dat er ook andere opvattingen circuleren waar het gaat om deeectenvanCO2-uitstoot op het klimaat en de depositie9 van stikstofverbindingen op het milieu, meer in het bijzonder de biodiversiteit. In die visie wordt de menselijke invloed van CO2 op het klimaat ontkend of gebagatelliseerd10, wordt opwarming van de aarde toegeschreven aan de mondiale verstedelijkingen en niet aan hetbroeikaseecten/ofwordtdeinvloedvanstikstofverbindingen (NOx en NH3) op milieu/biodiversiteitalseen‘bestuurlijkgecreëerd’probleem11 gezien. Dit soort opvattingen worden (inter)nationaal ontkracht en/of genuanceerd door de meeste wetenschappers12. Voor het doel van deze paper zou het te ver voeren om al deze standpunten in de beschouwingen te betrekken. ■

13Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20222 DUURZAAMHEIDRAAKTIEDEREENDuurzaamheid is een brede noemer. De term heeft in essentie betrekking op het ontwikkelen van een levensstandaard die tegemoetkomt aan de levensbehoeften van de huidige generatie, zonder die van de toekomstige generaties tekort te doen13. Daarbij gaat het om klimaat en milieu, maar ook om aspecten van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) als een eerlijke, veilige, sociale en transparante wijze van economisch en maatschappelijk handelen, een veilige (werk)omgeving en aandacht voor mensenrechten. De Sustainable Development Goals (SDG) van de Verenigde Naties (VN) hebben invulling gegeven aan het internationale duurzaamheidsdenken. In dit hoofdstuk komt aan de orde welke SDG’s de schadeherstelbranche raken.

klimaatcrisis en geven ze richting bij het makenvan duurzame beleidskeuzes. De SDG’s zijn doorde 193 lidstaten van de VN omarmd. Net alsandere landen rapporteert Nederland aan de VNover de voortgang.VoordeschadeherstelbranchezijnwatSchadegarant betreft vijf grote duurzaamheids-thema’s (SDG’s) relevant:SDG7:  Betaalbareenduurzameenergie,SDG 8:          Eerlijk werk en economische groei,SDG 9: Industrie, innovatie en infrastructuur,SDG 12: Verantwoorde consumptie en productie,SDG 13: Klimaat.Om een idee bij deze thema’s te krijgen en derelatie tot de schadeherstelbranche te schetsen,lichten we elke SDG en het raakvlak met deschadeherstelbranche hierna kort toe.2.3 SDG7BetaalbareenduurzameenergieNadatSecretarisGeneraalvandeVNKoAnanin 2000 duurzaamheid hoog op de agenda hadgezet,maaktediensopvolgerBanKimoonvan duurzame energie in 2011 een van de vijf2.1  Wet- en regelgevingDuurzaamheidsdoelstellingen worden op alleniveaus doorvertaald naar de praktijk. Van hetbeleggingsbeleid van (autoschade)verzekeraars,naar het inkoopbeleid van (autoschade)verzekeraars en naar de praktijk van hetdaadwerkelijke schadeherstel zelf. Dit gebeurtonder invloed van:• Mondiale doelen en verdragen14;• Europese wetgeving15;• Generieke nationale wetgeving16;• Meerspeciekhetvergunningenbeleidvoorbedrijven;• En,eveneensspeciek,certiceringvoorbedrijven.2.2  Thema’s voor schadeherstelMet name op het niveau van de Verenigde Natiesis er sinds de jaren negentig enorm veel werkverricht dat voor 2015-2030 heeft geresulteerd17ontwikkelingsdoelen(guurpagina15).Achterdeze Sustainable Development Goals (SDG’s)liggenweer169meeruitgewerktedoelen.Bijelkaar vormen ze een mondiaal kompas vooruitdagingen als armoede, onderwijs en de14Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022

15Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022»speerpunten van zijn tweede ambtstermijn.Met de oprichting van het wereldwijde initiatiefSustainable Energy for All (SE4ALL) in 2011 erkentde VN de groeiende impact van energie opeconomische ontwikkeling en klimaatverandering.Energie en schadeherstelIn de energie-intensieve schadeherstelbrancheliggen op het eerste gezicht mogelijkheden voorenergiebesparing en de inzet van hernieuwbareenergie. De Wet milieubeheer (Wm) schrijftvoor dat bedrijven Erkende EnergiebesparendeMaatregelen moeten nemen, indien deze invijf jaar kunnen worden terugverdiend. Welkemaatregelen dat precies zijn en of de wet op ditpunt wordt nageleefd, is aan het bevoegd gezag,in casu de Omgevingsdienst van de gemeente.Uit de enquête van Schadegarant onderherstelbedrijven kwam naar voren dat 91% vande bedrijven uit het netwerk van Schadegarantdergelijke maatregelen al heeft genomen. Dangaat het vooral om het aanbrengen van LED-verlichting, het gebruik van luchtdrogende lakkenen elektrisch aangedreven gereedschap in plaatsvan gereedschap dat werkt met compressielucht.Zelfs zonnepanelen worden in de enquêteaangegeven als genomen maatregel, maar dat valtniet onder de energiebesparende maatregelenomdat hiermee energie wordt opgewekt en nietbespaard. Maar verwarring tussen deze tweeontstaat natuurlijk snel.EnergiemarktDat schadeherstel een energie-intensief procesis, komt vooral door het spuiten en drogenvan autolakken. Dat proces is nog altijd zwaarafhankelijk van gas. Om de spuitcabines om tebouwen van gas naar elektrisch en die elektriciteitvervolgens uit zonnepanelen te halen, isDe 17 Sustainable Development Goals (SDG's) van de VN. De 5 SDG’s, die de
schadeherstelbranche raken, zijn uitgelicht.

16Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022behoorlijk complex en dus kostbaar17. Inmiddelszendt de schadeherstelbranche een noodsignaaluit vanwege de torenhoge gasprijzen18. Inhet onderzoek van Schadegarant onderschadeherstelbedrijven gaven respondentenin overgrote meerderheid (66%) aan dat dehuidige energietarieven aanleiding zijn om zichteoriënterenopzonnepanelen(graekonder).Dit terwijl 20% van de respondenten heeftaangegeven reeds stroom via zonnepanelenop te wekken19. Overigens kan een aanzienlijkdeel van de schadeherstelbedrijven (vooralsnog)geen gebruik maken van zelf-opgewekte zonne-energie ; hetzij omdat  ze daar contractrechtelijkgeen gebruik van mogen maken (bijvoorbeeld in geval  van een gehuurd  pand ), hetzij  omdat  de benodigde  investeringsruimte  ontbreekt , hetzij omdat ze panelen niet kunnen verzekeren.Tijdelijke energietoeslag van verzekeraarsDe gestegen energietarieven zetten deschadeherstelbranche zodanig onder druk dat ervanuitdebrancheorganisaties(FOCWAenBOVAG)een lobby20via het Verbond van Verzekeraars isgestart om verzekeraars schadeherstelbedrijvente laten steunen bij de hoge energieprijzen.Schadegarant en Achmea besloten, op basis vanmeerdere signalen uit de markt, om per direct(begin april 2022) een tijdelijke toeslag voor deenergiekosten toe te kennen21. Daarna volgdende meeste verzekeraars dit voorbeeld ook. Hetdoel is om de uiterst onwenselijke gevolgenvan de hoge energiekosten voor alle partijen tedempen. Welke oplossing verzekeraars op ditpunt voor de lange termijn zien, is nog onduidelijken mede afhankelijk van de ontwikkeling van deenergieprijzen.Nee: 34%Ja: 66%Geven de hoge energietarieven van dit moment u aanleiding om voor uw bedrijfin zonnepanelen te investeren?

17Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022»Goed opgeleid personeel is schaars in de schadeherstelbrancheHet vinden van medewerkers met het juiste opleidingsniveau is al enige tijd een enorme uitdaging in de schadeherstelbranche. Het zet debrancheonder(nanciële)drukenvormteen serieuze bedreiging voor de kwaliteit en veiligheid van het schadeherstel op middellange en lange termijn23. Jaarlijks volgen nog maar zo’n 600 jongeren via een ROC een basisopleiding automonteur. Via een werkgever kunnen die verder worden opgeleid bij het VOC24. Dat aantal neemt volgens het VOC ‘ernstig af’. In 2021 waren dat slechts 50 leerlingen, waar er ooit 500 leerlingen een dergelijke opleiding volgden. Ondertussen vloeien er jaarlijks ervaren arbeidskrachten af. Dat raakt ook aan de vergrijzing en de ontgroening, maar pakt juist bij de schadeherstelbranche hard uit. Investeringen in opleidingen moeten dit verbeteren en bieden dan ook kansen voor de werkgelegenheid. Daar horen ook zaken bij als samenwerking met ROC’s, het aanbieden van stageplekken, het gezond houden van medewerkers, investeren in opleiding en bijscholing en de praktijk van het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP). Inmiddels is duidelijk dat, mede door de oorlog in Oekraïne, de gasprijzen vertienvoudigd22 zijn ten opzichte van een jaar geleden. De beperkte toevoer van gas en het niet afhankelijk willen zijn van gas uit Rusland, heeft ertoe geleid dat onlangs door de lidstaten van Europese Unie is afgesproken dat ieder land zich moet inspannen om een reductie in het gasverbruik van 15 tot 20% te realiseren in de periode tussen augustus 2022 en maart 2023. Als de nood verder toeneemt, kan er besloten worden dat dit een verplichting wordt. 2.4 SDG 8 - Eerlijk werk en economische groei Economische groei is pas duurzaam als kapitaal, arbeidengrondstoenverantwoordelijkwordeningezet en als winsten en inkomens eerlijk verdeeld worden tussen burgers en bedrijven. De economische productiviteit moet toenemen doormiddelvandiversicatie,technologischevernieuwing en innovatie. Economische groei en ‘short termism’ (bestuurdersaansprakelijkheid) mogen niet langer oorzaak zijn van milieuvervuiling en klimaatverandering. Daarom dringt SDG 8 erop aan dat de ontwikkelde landen het voorbeeld geven.

18Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Toekomst schadeherstelVoor een toekomstbestendig businessmodel van de schadeherstelbranche spelen macrofactoren als toestroom, afvloeiing en opleiding van personeel een cruciale rol. Daarnaast moet in dit (SDG 8) verband worden vastgesteld dat, als gevolg van de krappe marges door hevige concurrentie op autoverzekeringen, de schadeherstelbranche - voor wat de gestuurde schadestroom betreft - een marginale business is. Ondernemers kunnen de omzet vanwege de vaste lasten niet missen, maar maken nauwelijks rendement om te kunnen investeren, waardoor ook opvolging een factor van betekenis is. Het is ook voor verzekeraars van belang dat er voldoende capaciteit in de markt blijft om schades te kunnen blijven herstellen, vooral voor het nieuwe (moderne) wagenpark waar de complexiteit hoog is. Het Verbond van Verzekeraars erkent deze problematiek en werkt aan een manier waarop zij verzekeraars hier collectief bij kunnen ondersteunen.        2.5 SDG 9 - Industrie, innovatie en infrastructuurSDG 9 streeft ernaar de mobiliteit en infrastructuur te verbeteren, en de nadelen ervan–zoalstijdverliesalsgevolgvanles,onveiligheid in het verkeer en druk op het milieu – te verminderen. Onder de noemer van SDG 9 wordt gestreefd naar een vorm van duurzame mobiliteit. Duurzame mobiliteit is ook een speerpunt in de Europese Green Deal. Ook in het Klimaatakkoord wordt het gebruik van meer duurzame energie centraal gesteld. En hoewel de totale mobiliteitsbranche vergroent door de toename van elektrisch vervoer25 in combinatie met de toename van het aandeel hernieuwbare elektriciteit, is bijna een kwart van alle CO2-uitstoot in Nederland het gevolg van ons vervoer. Vervoer in fossiele brandstof-voertuigen inclusief vliegverkeer veroorzaakt daarnaast schade door deuitstootvaneengrootdeelvanallejnstofenstikstofoxiden26.

19Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Minder vervuilende kilometersBijSDG9pastookhetthema‘vervangendvervoer’tijdens het schadeherstel. Hoewel mobiel blijven voor veel verzekerden een absolute must is, blijkt het vanzelfsprekend en vaak ook gratis inzetten van een leenauto om de klant tijdens het reparatieproces mobiel te houden, niet altijd nodig en daarmee niet altijd duurzaam. Er zijn ook alternatieve opties die passend kunnen zijn, zoals een haal- en brengservice ofelektrischeleenets/scooter.Opdiemanierbeperkt het schadeherstelbedrijf toch weer een aantal onnodig vervuilende kilometers. Als die alternatieven niet passen, kan er bijvoorbeeld voor een elektrische leenauto gekozen worden.eXperience28 speelt hier ook op in. Via deze online service kan een verzekerde van een Schadegarant-verzekeraar de schade voor de schadehersteller in beeld brengen. Meestal is het dan niet meer nodig om naar het schadeherstelbedrijf te rijden voor een schouwing van de schade. Naast tijd, bespaart ditookdeonnodigvervuilendekilometers.Bijveelconsumenten stijgt bovendien de bereidheid om mee te gaan in dit soort alternatieve oplossingen als uitgelegd wordt in welke mate dat bijdraagt aan een betere wereld. Veel externe drukHet schadeherstel is een zwaar kosten-gedreven branche. Hierdoor is de intrinsieke motivatie voor duurzaamheid meestal laag, maar de externe druk via wetgeving, vergunningsvoorschriften en dooropdrachtgeversvereistecerticeringishoogte noemen. De schadeherstelbranche is, zoals veel andere branches, een technology-driven branche: de meeste innovaties komen van buiten27. Om te innoveren liften schadeherstelbedrijven dan ook graag mee met de innovaties van hun (lak)leveranciers. Nieuwe technologie zorgt voorbetereenergieeciëntieenmindermilieubelasting. Met betrekking tot lakken, drogen en vluchtige stoenisersprakevaneenindrukwekkendeindustriëleontwikkeling.Ditis,netalsdeontwikkeling in zonnepanelen, geo-thermiek en accutechniek, een externe factor die bijdraagt aan duurzaam schadeherstel. Intussen maken schadeherstelbedrijven via de Erkende Energiebesparende Maatregelen echt wel stappen. Ookcerticeringspeeltinditopzichteengroteen positieve rol. Hoe precies komt in hoofdstuk 4 uitgebreid aan de orde. »

2.6. SDG 12 - Verantwoorde consumptie en productieDuurzame productie en consumptie, met een eciëntergebruikvangrondstoen,verlaagtde druk op het milieu en vermindert de afhankelijkheidvandiegrondstoen.Ermoet,inovereenstemming met internationale principes, een ecologisch verantwoord beheer komen van chemische producten en alle soorten afval gedurende hun hele levenscyclus. De verspreiding ervan door de lucht, in het water of in de bodem moet teruggedrongen worden om zo de negatieve eectenopmens,dierenmilieutothetminimumte beperken.Circulariteit in de schadeherstelbrancheHoewel de schadeherstelbranche onmiskenbaar vergroent door een combinatie van energie-beperkende maatregelen, het gebruik van hernieuwbare energie en het gebruik van nieuwe technieken, materialen en middelen, is de CO2-footprint van een gemiddeld schadeherstelbedrijf nogsteedsaanzienlijk.Bijdefootprintwordtgekeken naar alle klimaat- en milieubelasting die bij een bedrijfsactiviteit komt kijken, waarbij de gehele keten meetelt. Denk aan het gebruik vangrondstoen(waarenhoewordendiegewonnen?), de productie van onderdelen (wat zit erin, waar en door wie worden ze geproduceerd?), het vervoer van onderdelen naar de werkplaats (hoeveel uitstoot gaat daarmee gepaard?), de materialen en middelen (smeermiddelen, lakken, vetten, ontvetters, schoonmaakmiddelen envluchtigestoen)enhetlatendrogenenuitharden van lakken na het spuitwerk. Maar ook het uiteindelijk verwerken van gedemonteerde bruikbare en niet-bruikbare onderdelen. De bruikbare delen komen in de handel (25%) en de niet bruikbare delen (75%) belanden in de shredder om als grondstof hergebruikt te worden. RuitherstelOnder schadeherstel begrijpen wij ook het ruitherstel, maar ruitherstel kent een eigen karakter als het gaat om de impact op duurzaamheid. De meeste impact concentreert zich rondom de productie en logistiek van autoruiten. Ruiten worden in glassmeltovens geproduceerd, wat een energie-intensief proces is. Er zijn bedrijven die zelf ‘ge-re-engineerde ruiten’ in China laten produceren omdat dit tot 20Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022

21Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022voor kort de kosten ruimschoots dekte door de goedkope productielijnen, goedkope arbeiders en niet te vergeten het relatief goedkope container-transport over zee. Deze containerschepen verbruiken tienduizenden liters zware stookolie29 per dag, in sommige gevallen oplopend tot 200.000 liter. Met de huidige hoge energiekosten houdt dit model geen stand. Nog afgezien van de vraag of het laten (re)produceren van ruiten in China voor de gehele CO2-footprint wel zo verantwoord is in het licht van SDG 12, want een relatief eenvoudig product als een voorruit wordt ook in fabrieken in Frankrijk en Duitsland geproduceerd. De OEM- en OES30-kwaliteit die deze producenten leveren voldoet aan de oorspronkelijke technische specicaties,waarbijdeOESkwaliteitslechtsmarginaal duurder is dan de ge-re-engineerde ruiten uit China.Een derde aspect, naast productie en transport is de recycling van autoruiten. Ook dat is een energie-intensief proces omdat de folie van het glas in autoruiten gescheiden moet worden. Audi is onlangs als eerste autofabrikant begonnen met het produceren van nieuwe modellen met ruiten die gemaakt zijn van gebruikte autoruiten31. Gebruikte delen inzetten voor herstel van casco-verzekerde schadesHet inzetten van een gebruikt onderdeel maakt dat de footprint die voor dat gebruikte deel al gemaakt is niet nog een keer gemaakt hoeft te worden. Gebruikte delen worden momenteel niet of nauwelijks32 ingezet voor het herstellen van schades aan casco-verzekerde voertuigen33. Zou de inzet van gebruikte delen bij schadeherstel ook in dit segment toenemen, dan levert dat volgens Stiba34 aanzienlijke klimaatwinst op: 90% emissie/materiaal-besparing, 56% energiebesparing, 20% - 60% kostenbesparing per ingezet gebruikt deel35. 2.7 SDG 13 - Klimaat Klimaatverandering is een wereldwijde uitdaging die alle mensen wereldwijd raakt. Dit probleem vraagt om oplossingen die internationaal gecoördineerd worden. In december 2015 mondde de klimaatconferentie van Parijs uit in een mondiaal klimaatakkoord, het eerste, universele, juridisch bindende klimaatverdragdatviaraticatiedoordeEUookdoorhetNederlandsekabinetisgeraticeerd.In Nederland hanteert de overheid een soort drietrapsraket om de klimaatdoelen te halen: »

22Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Klimaatwet –>klimaatakkoord –>klimaatplanIn Nederland stelt de Klimaatwet, conform hetakkoord van Parijs, vast met hoeveel procentons land de CO2-uitstoot moet terugdringen engeeft de Green Deal van de EU aan met hoeveelprocent Nederland de NOx en NH336depositiemoet terugdringen37. Omdat in de praktijk van hetschadeherstel met het terugdringen van de CO2
meteen ook stikstofoxide (en in mindere mateammoniak) worden teruggedrongen, beperkenwe ons in het verdere verloop van deze paper tothet terugdringen van CO2. De Klimaatwet moetburgers en bedrijven zekerheid geven over deklimaatdoelen:•  49% minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichtevan 1990. Om dit doel te halen, hebben deoverheid, bedrijven en maatschappelijkeorganisaties een Klimaatakkoord geslotenwaarin afspraken staan die partijen onderlinghebben gemaakt.•  95% minder CO2-uitstoot in 2050 ten opzichtevan 1990.De Klimaatwet stelt ook vast dat het kabineteen Klimaatplan moet maken. Hierin staan dehoofdlijnen van het beleid waarmee het kabinetde doelstellingen uit de Klimaatwet wil halen. Heteerste Klimaatplan geldt voor de periode tussen2021 en 2030.Informatieplicht energiebesparing voorschadeherstelbedrijvenEen van de uitkomsten van het klimaatplanis, sinds 2019, de informatieplicht uit de Wetmilieubeheer (Wm) die geldt voor bedrijven eninstellingen die ten minste 50.000 kWh elektriciteitof 25.000 m3gas verbruiken op jaarbasis. Datraakt de meeste schadeherstelbedrijven uit hetnetwerk van Schadegarant. Het houdt in dat zeelk jaar een rapportage moeten indienen overde genomen energiebesparende maatregelen ,de zgn. Informatieplicht Energiebesparing. Inde enquête gaf 95% van de 228 bedrijven uithet netwerk van Schadegarant, die deze vraagingevuld hebben, aan dat zij op de hoogtezijn van deze verplichting en 89% zegt ook aldergelijkemaatregelentehebbengenomen.Bijenergiebesparende maatregelen moet gedachtworden aan isolatie, zelfsluitende deuren, LED-verlichting, energiezuinige hoogrendementsketels,restwarmte opnieuw gebruiken, energiezuinige
38 39

23Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022perslucht inzetten of overstappen op bijvoorbeeld elektrisch schuren, etc. Energiebesparende versus duurzaamheidsmaatregelenUit de enquête onder schadeherstelbedrijven uit het netwerk van Schadegarant (zie bijlage 3) blijkt dat er vaak wordt gedacht dat het investeren in zonnepanelen ook onder de informatieplicht energiebesparing valt. Zonnepanelen vallen echter onder de hernieuwbare energie en horen daardoor volgens de wet onder de duurzaamheidsmaatregelen waar (vooralsnog) geen informatieplicht op rust. Beidemaatregelendragenuiteraard wel bij aan het verminderen van de CO2-emissie en horen als zodanig bij een duurzame bedrijfsvoering. Voor verzekeraars is het zinvol om na te gaan in hoeverre de verplichte en niet-verplichte maatregelen corresponderen met de verplichting die de taxonomie40 met zich meebrengt waar het gaat om CO2-emissie en footprint. Met andere woorden, wat is er nodig om te voldoen aan de doelstellingen zoals overeengekomen in het klimaatakkoord. ■

24Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20223 GROTEVERANTWOORDELIJKHEIDDoor de VN en de EU wordt met name de nanciële sector aangewezen als een belangrijk hefboominstrument voor het nemen van impactvolle maatregelen waar het om de reductie van broeikasgassen gaat. De impact die deze sector kan maken, zal volgens de EU een voorbeeld zijn voor bedrijven in andere sectoren en andere continenten. Bij de totstandkoming van het Klimaatakkoord verenigden pensioenfondsen, vermogensbeheerders, banken en verzekeraars zich vrijwillig om hun bijdrage aan het Klimaatakkoord te leveren. Daartoe stelden zij het klimaat-commitment41 op, waarmee vrijwel de gehele Nederlandse nanciële sector zich committeert aan de klimaatdoelen over alle relevante nancieringen en beleggingen. »

25Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20223.1   Europese Green Deal:driedelig actieplanVolgens de Europese Commissie biedt hetnanciëlestelseldesleuteltoteconomischevergroening en verduurzaming conform het VN-klimaatakkoord van Parijs. De Europese Unie heeftzich, conform datzelfde Klimaatakkoord, ten doelgesteld om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Omdeze doelstellingen te realiseren, lanceerde de EUinmaart2018eenactieplanvoordenancieringvan duurzame groei42. Op 1 januari 2022 tradhet eerste deel van het Europese actieplan voorecologisch duurzame activiteiten in werking. Voororganisatiesdienanciëleproductenaanbiedenenondernemingenvanopenbaarbelang(OOB)met meer dan vijfhonderd werknemers, heeft ditgrote gevolgen voor hun jaarverslaglegging vanaf2021. De drie belangrijkste doelen van het EU-actieplan zijn:• Kapitaalstromenheroriënterennaareenduurzamere economie;•  Duurzaamheid tot vast onderdeel vanrisicomanagement maken;•  Transparantie en langetermijndenkenstimuleren.Onderbouwing in nanciële verslagleggingDWS,devermogensbeheertakvanDeutscheBank,lijktdoorgeschoten in de ambitie om groene beleggingenaan de man te brengen. Deze vermogensbeheerderheeft zijn duurzaamheidsprestaties veel te sterkbenadrukt in prospectussen en het jaarverslag over202043. Na onderzoek in de VS en Duitsland stapteDWS-ceo Asoka Wöhrmann op 1 juni 2022 op,waarna het aandeel 6% verloor. De conclusie is datvermogensbeheerders hun claims over het groeneen impactvolle gehalte van beleggingen niet alleenmoeten kunnen onderbouwen, maar dat ook in hunnanciëleverslagleggingmoetendoen.Kaneenvermogensbeheerder de claims niet onderbouwen,dan is er sprake van prospectus-fraude. In Fortune44
zegt DWS-klokkenluider Desiree Fixler: ‘ESG is complex and still in its infancy, so it is understandable if fundmanagers lag behind. But it is quite another thing todeliberately provide false information. It is terrible whenexecutives misuse this issue as a marketing tool.’ »

26Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022De andere kant van de medaille is dat de zorgen over klimaatverandering beleggers de afgelopen jaren hebben gestimuleerd om hun portefeuille duurzamer te maken. Vermogensbeheerders zijn daar met een sterk groeiend aanbod aan duurzame beleggingsproducten zeer succesvol op in gesprongen. Maar die ESG-claims dienen welverieerbaartezijn.Andersisersprakevanfraude zoals recent bij DWS het geval was (zie kader pagina 25).3.2 UniformclassicatiesysteemOm de doelen in het EU-actieplan te realiseren werktdeEUaaneenuniformclassicatiesysteemof ‘taxonomie’ waarvan het eerste deel in 2021 van start is gegaan. De EU Taxonomie maakt duidelijk welke activiteiten wel of niet duurzaam mogen heten, op grond van hun wetenschappelijk getoetste bijdrage aan het voorkomen van klimaatverandering of beperken van de gevolgen ervan (adaptatie)45. Als een economische activiteit aan de screening-criteria van de taxonomie voldoet, leidt dit tot meer transparantie en betere mogelijkheden om te vergelijken. Daarmee wil de EU ook de mogelijkheden tot ‘groen wassen’46 verminderen47. Doelstellingen van de taxonomieDe taxonomie richt zich nu nog alleen op ecologische doelstellingen en wordt daarom

27Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022»‘groene taxonomie’ genoemd. Daarnaast komt er ook een ‘bruine’ taxonomie voor activiteiten die de ecologische duurzaamheid ernstig aantasten48. Optermijnkomterookeenclassicatievoorduurzaamheidsaspecten op maatschappelijk gebied en op het besturen van ondernemingen. Daarmee zal de taxonomie uiteindelijk alle drie de aspecten van ESG (Ecological, Social en Governance) afdekken. De huidige groene taxonomie kent zes milieudoelstellingen:• Mitigatie van klimaatverandering;• Adaptatie aan klimaatverandering;• Het duurzaam gebruik en de bescherming van water en mariene hulpbronnen;• De transitie naar een circulaire economie;• De preventie en bestrijding van verontreiniging;• De bescherming en het herstel van de biodiversiteit en ecosystemen.Alleen voor de eerste twee doelstellingen zijn op dit moment criteria ontwikkeld om te beoordelen of een economische activiteit aan de taxonomie voldoet. Als in de loop van dit jaar de criteria voor de overige doelstellingen ook bekend zijn, moeten bedrijven,nanciëleennietnanciële,vanaf1januari 2023 gaan rapporteren over alle zes de milieudoelstellingen conform de EU-taxonomie.3.3 Twee aanvullende instrumentenBehalvedetaxonomiezetdeEUnoginoptwee instrumenten die tot doel hebben om beursgenoteerde ondernemingen niet alleen te laten rapporteren over zwarte en rode cijfers, maar ook over groene cijfers in de vorm van een maatschappelijke jaarrekening.49Eenduidige verslaggevingsstandaardDe Europese Commissie bepaalt hoe banken, verzekeraars en beursgenoteerde bedrijven moeten rapporteren over de milieu- en sociale impact van bedrijfsactiviteiten en verplicht hen om deze informatie te laten toetsen door een accountant. Die rapportage-eisen staan in de ‘Corporate Sustainability Reporting Directive’ (CSRD) en gelden vanaf 2024 voor alle beursgenoteerde bedrijven en daarnaast voor bedrijven die aan twee van de volgende drie criteria voldoen: meer dan 250 medewerkers, meer dan 40 miljoen omzet, meer dan 20 miljoen op de balans. Daarmee vallen meer dan 50.000 bedrijven uit de EU binnen de reikwijdte van de CSRD. Voor

beursgenoteerde mkb-bedrijven geldt de CSRD vanaf 1 januari 2026. Voor niet-beursgenoteerde mkb-bedrijven wordt gekeken naar een lichtere CSRD-variant die voor hen beter uitvoerbaar is.50 Informatieverstrekking aan eindbeleggers Het derde instrument betreft de verordening met betrekking tot informatieverstrekking over duurzaamheidindenanciëlesector.Dezeverordening staat bekend als de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) en is net zo recent als de CSRD, namelijk uit 2021. De verordening beoogt de informatieverstrekking doornanciëlemarktpartijenaaneindbeleggersteverbeterenalshetgaatomdeeectenopduurzaamheid door het beleggingsbeleid en de beleggingsbeslissingen. Dit najaar onderzoekt de AFM de naleving van de SFDR.51 3.4 Ketenverantwoordelijkheid verzekeraarsVerzekeraars worden door de Europese wetgeving dus aangespoord om het voortouw te nemen waar het gaat om verduurzamen. Ze worden geacht om actief te gaan communiceren over hun activiteiten in het licht van duurzaamheid.52 En van verzekeraars wordt ook verwacht dat zij het goede voorbeeld geven en hun impact op de economie gebruiken als katalysator voor investeringen in duurzaamheid door andere bedrijven, te beginnen bij hun eigen toeleveranciers. Daarbij staat er voor verzekeraars veel op het spel. Als ze op dit thema onderpresteren, riskeren ze aansprakelijkheid en bestuurlijke boetes wegens gevaarzetting, worden ze als werkgever minder aantrekkelijk en kunnen ze geboycot worden door consumenten wat zal leiden tot een lagere aandeelhouderswaarde.53 Als ze overpresteren, kweken ze juist maatschappelijke goodwill, presenteren ze zich als een aantrekkelijk werkgever en stijgt de aandeelhouderswaarde. Duurzaamheidsbeleid verzekeraarsVerzekeraars realiseren hun duurzaam heids-ambities voornamelijk door hun beleggings-portefeuille te vergroenen en door in hun inkoopbeleid rekening te houden met de mate waarin hun toeleveranciers (supply chain) duurzaam te werk gaan. Niet onbelangrijk, maar van een heel andere orde zijn de maatregelen dieverzekeraarskunnentreenomhuneigenbedrijfsvoering maatschappelijk verantwoord 28Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022

29Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022in te richten. Denk aan: leaseautobeleid, zonne-energie, LED-verlichting, papierloos werken, thuiswerken, afval scheiden, etc. Die hebben in vergelijking met de vergroening van de beleggingsportefeuille of de verduurzaming van de inkoop niet zoveel impact, maar maken wel het gehele duurzaamheidsbeleid geloofwaardig(er). Ondertussen lopen verzekeraars achter met de integratie van klimaat-gerelateerde risico’s en criteria in het beleggingsproces en in de portefeuilles. Volgens de Eerlijke Verzekeringswijzer scoren verzekeraars op enkele uitzonderingen na, ‘ronduit slecht’ op het punt van duurzaamheid.543.5 Overheid scherpt duurzaamheidsambities aanOp7juni2022stuurdeministervanFinanciën,Sigrid Kaag, een beleidsagenda voor duurzame nancieringnaardeTweedeKamer.55 Deze beleidsagenda volgt op het recent aangescherpte klimaatbeleid door minister van Klimaat en Energie, Rob Jetten die de norm voor de CO2-reductie opschroeft van 49% (via 55%) naar 60% in 2030.56 Volgens Jetten kunnen we nu geen tijd meer verliezen als we in 2050 in een klimaatneutraal, fossielvrij en circulair Nederland willen leven. Ook minister Kaag spreekt in haar brief aan de Kamer haar zorgen uit over de voortgang van de transitie naar een duurzame economieendebelangrijkeroldiedenanciëlesector daarin heeft. De minister vindt dat die rol verder versterkt moet worden om de klimaatdoelen te halen. Zij formuleert daartoe drie doelstellingen voor de sector:• Financiëlemarktenmoeteneenvliegwielvoorverduurzaming zijn, zij moeten hun balansen in lijn brengen met het 1,5 gradenscenario en de aangescherpte ambities van het kabinet; • Duurzaamheidsrisico’s moeten voldoende worden beheerst. De toezichthouders voor de nanciëlemarktenmoetenhieroptoezien;• Er moeten rapportage-standaarden komen die meer transparantie aan deburgerverschaenendekwaliteit,onafhankelijkheid en vergelijkbaarheid van duurzaamheidsbeoordelingen verbeteren. Verzekeraars ontkomen er niet aan om in hun beleggingsbeleid en voor wat betreft hun ketenverantwoordelijkheid (inkoop schadeherstel) rekening te houden met deze aangescherpte doelstellingen. ■

30Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022De gestuurde schadestroom maakt onderdeel uit van de inkoop van een autoschade-verzekeraar en dus van diens ketenverantwoordelijkheid. Maar hoe duurzaam is het schadeherstel eigenlijk? In dit hoofdstuk kijkt Schadegarant naar de inhoud en waarde van de door haar erkende duurzaamheidscerticeringen voor schadeherstelbedrijven, respectievelijk voor de markt. Intussen mag niet vergeten worden dat het er bij duurzaamheid ook om gaat dat het bedrijfsmodel van schadeherstel op lange termijn houdbaar blijft (SDG 8).4 DUURZAAMSCHADEHERSTEL INDEPRAKTIJK

Paper duurzaamheid | Schadegarant | 202231FOCWA spant zich met haar MVO-module (als gratis onderdeel van het algemene lidmaatschap) in om haar leden tegen aantrekkelijke tarieven eenduurzaamheidscerticeringtebieden.De brancheorganisatie waarschuwt daarbij wel dat opdrachtgevers mogelijk andere certiceringeneisen.BOVAGSchadeherstelenRuitschadeherstel verlangt van aangesloten ledendatzijeencerticaatvanErkendDuurzaam of GroenGedaan! kunnen overleggen. Vraagstukken over duurzaam schadeherstel 4.1 Duurzaamheidscerticeringen in het schadeherstelVoor de herstelbranche bestaat er een aantalcerticeringen:ErkendDuurzaam,GroenGedaan! en de FOCWA MVO-module. Schadegarant waarborgt op dit moment het duurzaamheidsgehalte van het schadeherstel door de contractueel vastgelegde eis dat dit herstel alleen gedaan mag worden door bedrijven diegecerticeerdzijndoorErkend Duurzaam of ‘aantoonbaarvergelijkbaar’.BrancheverenigingIn deze verdeling valt op dat de eisen die betrekking hebben op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) enkel tot de minor categorie gerekend worden.»

32Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022diegerelateerdzijnaandecerticeringoverlegtBOVAGmetErkendDuurzaam.Gaathetomduurzaamheidsvraagstukken in het algemeen,danheeftBOVAGdekennisenervaringzelfinhuis om hier beleid op te maken.Erkend Duurzaam of aantoonbaarvergelijkbaarMet ‘aantoonbaar vergelijkbaar’ bedoelt Schade-garant expliciet GroenGedaan!, maar dat staater op dit moment niet. Een individueel schade-herstelbedrijf zou kunnen menen dat bijvoorbeeldde gratis FOCWA MVO-module ‘aantoon baarvergelijkbaar’ is met Erkend Duurzaam, terwijlzo’n bedrijf daarmee niet (meer) voldoet aan deminimumstandaard die Schadegarant hanteert.Die minimum standaard betekent namelijk datde inspanningen van een schadeherstelbedrijfop het gebied van duurzaamheid door eencerticerendeinstantiegetoetstmoetenwordenmiddels periodieke externe controles op hetbedrijf zelf en dat er sprake moet zijn van eenverbeter/ontwikkelplan.57Schadegarant zalom die reden vanaf 1 april 2023 expliciet inhaar contractvoorwaarden bepalen dat eenaangeslotenschadeherstelbedrijfgecerticeerdmoet zijn door of Erkend Duurzaam (minimaalbasis) of GroenGedaan!In de enquête onder schadeherstelbedrijvenuit het netwerk van Schadegarant geeft 9% vande ondervraagde bedrijven die de vragenlijstingevuld heeft, aan óók via de gratis FOCWAMVOmodulegecerticeerdtezijn.Dezebedrijven voeren naast deze module nogeenanderduurzaamheidscerticaat.Naderonderzoek wijst uit dat er momenteel 9 vande 511 schadeherstelbedrijven uit het netwerkvan Schadegarant van mening zijn dat de gratismodule van de FOCWA gelijk staat aan hetcerticaatErkendDuurzaam.DezebedrijvenzijndusnietgecerticeerddoorErkendDuurzaam,noch door GroenGedaan!DuurzaamheidsaspectenOm een idee te krijgen op welke onderdelen vanhet schadeherstel duurzaamheid een rol speelt,is in bijlage 1 een overzicht opgenomen van depunten(majorenminor)waaropdecerticeringvan GroenGedaan! schadeherstelbedrijven enruitschadeherstelbedrijven meet.58De eisen zijnverdeeld als in het schema op pagina 31.

33Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Verschillen tussen Erkend Duurzaam en GroenGedaan! Het programma van Erkend Duurzaam hanteert inhoudelijk gelijksoortige eisen als GroenGedaan!, maar heeft een andere systematiek om tot die eisen te komen. Waar GroenGedaan! een College van Deskundigen samenstelt uit opdrachtgevende marktpartijen (zoals lease- en verzekeringsmaatschappijen), bestaat het College van Erkend Duurzaam uit vertegenwoordigers vandebrancheorganisatiesBOVAG,FOCWA,RAI,Stiba.Beidecerticeringenwerkenprocesgerichtop basis van ISO 26000, een norm die zij vertalen naar de praktijk van het schadeherstelbedrijf. Ze vereisen beiden een minimaal instapniveau waarna bedrijven zelf hun ambitieniveau bepalen. BijErkendDuurzaamkunnenbedrijvenkiezenvoor het basis-, plus- of premium programma. GroenGedaan! werkt met major en minor eisen. Voor de major issues is het 0 of 1: een bedrijf voldoet eraan of voldoet er niet aan en in dat geval kom je als schadeherstelbedrijf niet in aanmerking voorcerticeringbijGroenGedaan!Voordeminoreisen worden rapportpunten verstrekt waarmee een bedrijf zich op deze punten kan onderscheiden ten opzichte van een ander bedrijf.4.2 Watvoegenduurzaamheidscerticatentoe?De wet verplicht schadeherstelbedrijven generiek tot allerlei aspecten die de duurzaamheid raken. Denk aan de Wet milieubeheer, de Wet geluidhinder en de Arbowetgeving waaronder de verplichte Risico Inventarisatie enEvaluatie(RI&E).Meerspeciekzijnschadeherstelbedrijven voorts verplicht om zich te houden aan de vergunningsvoorschriften uit hun milieuvergunning. Handhaving door de Omgevingsdienst of arbeidsinspectie vindt incidenteel/nauwelijks plaats. Voor een grootdeel‘auditten’certiceringsbureausbedrijven op een groot aantal wettelijke en vergunningsplichtige punten. Maar ze screenen bedrijven daarbovenop ook op punten die niet door wet of vergunning worden afgedekt. Beidecerticatenkenneneensystematiekwaarbij individuele schadeherstelbedrijven via ‘ontwikkelpunten’ (Erkend Duurzaam) of een ‘verbeterplan’ (GroenGedaan!) progressie moeten latenzien.Datziendecerticeringsinstantieszelf, terecht lijkt ons, als een sterke troef. Op die manier waarborgen Erkend Duurzaam (ED) en GroenGedaan! (GG!) tevens de duurzaamheid »

34Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022van het schadeherstel voor verzekeraars. Maar strookt dat wel met de ambities van verzekeraars? GroeimodelGroenGedaan! hanteert een harde norm voor het verbeterplan (Filon: ‘Wij willen zien dat dit punt binnen vier weken is gerealiseerd, lukt dat niet dan gaan we je daarbij helpen’), terwijl het systeem van de ontwikkelpunten (Teuven: ‘wat gaat goed en wat kan beter?’) van Erkend Duurzaam werkt op de manier waarop veel kwaliteitssystemen werken. Daarin is ruimte voor de eigen ambitie van de ondernemer: die moet weten wat hij aan stroom verbruikt (registreren), weten waar dat door komt (inventariseren), vervolgens een verbeterplan maken (formuleren) en dan kijken welke besparing binnen een jaar realistischis(ambiëren).BijGroenGedaan!gaat het niet om de vraag: wat kan beter? Een bedrijf moet gewoon aan alle major-eisen en aan de minimumeisen uit de minor-categorie voldoen. Daar kan een ondernemer bij geholpen worden, maar hij moet eraan voldoen. De screeningscriteria worden zowel bij Erkend Duurzaam als bij GroenGedaan! in een college geformuleerd.59 Zo’n college beheert inhoudelijk het Pakket van Eisen van het duurzaamheidsprogramma.MeerwaardecerticatenDecerticatendieSchadegarantonderschrijft,hebben een duidelijke meerwaarde: ze bundelen alle relevante wet- en regelgeving, zorgen er door een externe audit voor dat bedrijven daar ook aan(gaan)voldoen,kwaliceren(GroenGedaan!)producten van toeleveranciers c.q. gaan het gesprek met de ondernemer aan over het gebruik van producten van toeleveranciers (Erkend Duurzaam), streven de CO2-normen na uit de Klimaatwet60, screenen bedrijven op boven-wettelijke criteria zoals MVO, normeren zaken (Erkend Duurzaam en GroenGedaan!) zoals het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen en preciseren zaken als bijvoorbeeld opleiding en inzetbaarheid van medewerkers en de sfeer in hetbedrijfc.q.opdewerkvloer.Bovendiengaatvan de jaarlijkse externe audits een sterke prikkel uit om zaken goed voor elkaar te hebben, vinden ondernemers het prettig om extern gevalideerd te worden(soortvanerkenning)enbiedtacheringuiteraard voordelen in termen van marketing en positionering.

35Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022»dandoordeauditeursvandecerticatenopgecontroleerd,c.q.decerticatenhelpenbedrijven om aan de norm te voldoen. DepraktijkvancerticerenWettelijke eisen waarvan GroenGedaan! weet dat het bevoegd gezag daar niet op controleert, maar die wel belangrijk gevonden worden in het kader van duurzaamheid, zijn door GroenGedaan! geadresseerd onder de noemer ‘Governance’ (behoorlijk bestuur). Daar moeten bedrijven aan voldoen. Maar in de praktijk hebben bedrijven diezichwillenkwalicerenvooreencerticaatvan GroenGedaan! in veel gevallen zelfs die wettelijke eisen niet voor elkaar. Filon: ‘Ze hebben bijvoorbeeldgeenRI&E,geenafvalstoenregister,geen preventiemedewerker. Dat is het gevolg van onwetendheid of onwetendheid hoe men hetvoorelkaarmoetkrijgen.’DecerticatenGroenGedaan! en Erkend Duurzaam laten niet alleen zien op welke punten een bedrijf niet aan de wet- en regelgeving voldoet, maar helpen zo’n bedrijf ook om er binnen de gestelde termijn wel aan te voldoen (verbeterplan of ontwikkelplan). BovendieniserwetenregelgevingwaardoorOmgevingsdiensten of arbeidsinspectie niet op wordt gecontroleerd, laat staan gehandhaafd. Bijvoorbeeldophetpuntvanpersoonlijkebeschermingsmiddelen om gezondheidsschade onder monteurs te voorkomen. Daar wordt

36Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022OntwikkelingbijcerticeringsinstantiesDecerticatenErkendDuurzaamenGroenGedaan! hebben zich afgelopen jaren behoorlijk ontwikkeld. Toen GroenGedaan! tien jaar geleden begon, lag er een eisenpakket van 15 pagina’s, inmiddels ligt er een pakket van 140 pagina’s met eisen waaraan bedrijven moeten voldoen. Dat heeft vooral te maken met de toegenomen wet- en regelgeving en de maatschappelijke urgentie van duurzaamheid. Ieder jaar komen er via de colleges weer eisen bij. Dat zegt ook veel over de kwaliteit van deze certicatenendaarmeedestappendiedeschadeherstelbranche zet en heeft gezet. Erkend Duurzaam is begonnen in 2009 en ziet niet zozeer een uitbreiding van het eisenpakket, als wel een ontwikkeling. Zo stoten bedrijven met een ErkendDuurzaamcerticaatvolgensTeuwenper reparatie 30% gemiddeld minder CO2 uit dan bedrijvenzondercerticaat.EnadministratiefbrengthetErkendDuurzaamcerticaatgeenonevenredige belasting met zich mee. Volgens Dolf Teuwen is een gemiddelde ondernemer er anno 2022 evenveel tijd aan kwijt als in 2009. Er zijn bedrijven die al het administratieve werk rondomcerticeringenaudits(ookbuitenhetthema duurzaamheid om) uitbesteden aan een specialist.614.3 Veel schadeherstelbedrijven zijn goed op wegVolgens Harry Filon, initiatiefnemer van GroenGedaan! is de schadeherstelbranche althanshetgecerticeerdedeeldaarvan

37Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022»goed op weg. Op de Sociale en Governance componenten van ESG is dat echter maar moeilijk te meten. Hoe meet je bijvoorbeeld inclusiviteit? Welke standaard leg je daarvoor aan? En is het sponsoren van een voetbalclub van meer (sociale) waarde dan het sponsoren van een handbalclub? Op de Environment van ESG is dat wel mogelijk. De laatste tien jaar is, aldus Filon, de CO2-uitstoot per gemiddeld schadedossier teruggebracht van 75 kg CO2-uitstoot naar 45 kg CO2-uitstoot. Die reductie heeft vooral te maken met kortere droogtijden door innovatie in lakken en het groeiendeaandeelzonneenergie.Heteectvande energiebeperkende maatregelen is hier nog niet bij gerekend. Extrinsiek gemotiveerdVolgens Dolf Teuwen, directeur van Erkend Duurzaam, is de schadeherstelbranche bij uitstek extrinsiek gemotiveerd met betrekking tot duurzaamheid. Desalniettemin is er in de afgelopen jaren ‘best wat resultaat behaald’, aldus Teuwen. Volgens hem, en Filon denkt er ook zo over, is verduurzaming die het rendement (uiteindelijk) verhoogt de enige manier om in deze branche op een hoger duurzaamheidsplan te komen. Dat zien we ook terug in de enquête onder schadeherstellers uit het netwerk van Schadegarant, waarbij 89% aangeeft dat er Erkende Energiebesparende Maatregelen (die dus in vijf jaar terugverdiend kunnen worden) zijn genomen: Wil er aan de kant van het schadeherstel op het punt van duurzaamheid méér gedaan worden, dan zijn er volgens Filon, Teuwen en ook volgens Stefan Cabri van Stiba62 twee wegen die naar Rome leiden. De eerste loopt via de Nee nog niet, maar we zijn dit wel van plan: 9%Nee: 2%Ja: 89%Heeft uw bedrijf energiebesparende maatregelen genomen?

38Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022overheid.Diezaldaarinscaalmoetensturenófspeciekewettelijkeeisenmoetenstellenendaar strak op (laten) handhaven. De tweede weg loopt via opdrachtgevers. Die zullen individuele schadeherstellers moeten gaan rangordenen op de mate waarin een bedrijf meer of minder duurzaam is (bijvoorbeeld op het punt van CO2-uitstoot)63, c.q. zullen opdrachtgever het indirect moeten proberen door de klant/consument te verleiden tot meer duurzame keuzes, zoals op het punt van gebruikte onderdelen, de vanzelfsprekendheid van een korte doorlooptijd en een gratis leenauto tijdens het herstelproces. Daar pleit de schadeherstelbranche zelf ook voor zoals blijkt uit de enquête van Schadegarant onder schadeherstelbedrijven uit haar netwerk. 4.4 BrancheorganisatiesoverduurzaamschadeherstelAls het gaat om duurzaamheid zien de brancheorganisatiesFOCWAenBOVAGkansenvoordeschadeherstelsector.Beideorganisatiesbenadrukken dat er dan wel investeringsruimte moet komen. De branche heeft geen reserves meer na twee jaar corona en de energiecrisis die daar achteraan is gekomen. Wat de brancheorganisaties betreft zou het goed zijn als de tijdelijke energietoeslag -die veel verzekeraars momenteel betalen als tegemoetkoming voor de gigantisch gestegen energiekosten- op termijn, nadat energieprijzen weer op normaal niveau zijn gekomen, omgezet wordt naar een vaste duurzaamheidstoeslag die aantoonbaar gebruikt dient te worden voor duurzame investeringen. FOCWA zou het bijvoorbeeld toejuichen dat er, los van de tijdelijke energietoeslag die we nu kennen, een model komt waarin samen met de schadeherstelbrancheruimtewordtgecreëerdom investeringen te doen in de verduurzaming van schadeherstel. David Knibbe (CEO Nationale Nederlanden) geeft in een interview met het FD (3 juni 2022)64 aan klanten te willen helpen duurzame keuzes te maken bij schades. Hij wijst daarbij op repareren en hergebruik in plaats vannieuwespullenaanschaen.Andersdanhettoelichten van aanzienlijke extra investeringen (6miljard)inklimaatoplossingenaandekantvanbeleggingen, komt de vraag of hij ook bereid is om te investeren in de verduurzaming van de schadeherstelbranche in het artikel niet aan de orde. ■

39Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Waar liggen de kansen? De schadeherstel-branche wordt, zoals we hebben gezien, aan alle kanten geprikkeld om verder te verduurzamen. Verzekeraars hebben een eigen (keten)verantwoordelijkheid bij de inkoop van schadeherstel om de recent aangescherpte klimaatdoelen voor 2030 en 2050 te halen.65 In hoeverre de energie-intensieve schadeherstelsector in de pas loopt met de klimaatdoelen, is echter niet bekend. En hoe het ene bedrijf zich op het punt van CO2-uitstoot verhoudt tot het andere is evenmin bekend. Dus: welke kansen zijn er, wat is haalbaar en hoeveel impact kan daarmee behaald worden? In dit hoofdstuk concentreren we ons op de vergelijkbaarheidvan duurzaamheidsscores van schade-herstel bedrijven, het reduceren van de CO2-footprint van schadeherstel en het breder inzetten van gebruikte delen. Wat Schadegarant betreft hebben deze drie thema’s de grootste impact als het gaat om de verdere verduurzaming van het schadeherstel richting 2030. »5 KANHETNOGDUURZAMER?

40Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20225.1 OnderlingevergelijkbaarheidcerticatenHoewaardevolcerticeringenookzijn,doordat Erkend Duurzaam en GroenGedaan! elk een eigen systematiek hanteren, zijn degecerticeerdebedrijvenopcerticaatniveau niet (goed) met elkaar te vergelijken. Zelfsbinnenééncerticaatisdatnauwelijksmogelijk en zit een vorm van ranking ook niet indecerticatenzelf.Voorconsumentenishet uiterst complex om zich bij de keuze voor een herstelbedrijf op dat punt eenduidig te oriënteren.Ookiservoorverzekeraarsvanuithun keten verantwoordelijkheid zo geen uniforme en objectieve referentie aan de hand waarvan ze kunnen beoordelen of zij hun duur-zaamheidsambities daadwerkelijk nakomen door metditspeciekeschadeherstelbedrijfinzeete gaan. En tot slot is het op deze manier niet duidelijk of schadeherstel, althans dat deel dat aangesloten is bij Schadegarant, qua CO2-uitstoot in de pas loopt met de recent aangescherpte doelstellingen die in de Klimaatwet verankerd liggen. Meer op gevoel Dat zien Erkend Duurzaam en GroenGedaan! zelf ook. Toch willen ze dat zij beiden naast elkaar blijven bestaan. Een fusie is, zoals ze zelf zeggen, niet nodig omdat hun klanten nu eenmaal ‘meer gevoel bij de ene of de andere aanpak hebben’. Ondertussen zegt GroenGedaan! bezig te zijn met benchmarks, waaronder een voor de CO2 uitstoot: het meten van het gemiddelde elektriciteitsverbruik per doorgang.66 Ook Erkend Duurzaam zegt te beschikken over een schat aan data waarmee bedrijven onderling op heel veel punten te benchmarken zouden zijn. Volgens Dolf Teuwen gaat daar komende jaren ‘zeker wat mee gebeuren’. Uniform,objectiefentransparantZolangertweecerticeringenbestaan,zaler behoefte blijven aan een overkoepelende benchmark die uniform, objectief en transparant is. Dat is belangrijk want als er door verzekeraars in de toekomst mogelijk gestuurd zou kunnen gaan worden op duurzaamheidsscores, kunnen consumenten hier extra keuzemogelijkheden door aangeboden krijgen. Het verbond van Verzekeraars deelt deze mening. Ook verzekeraars spreken uit dat klanten behoefte hebben aan meer transparantie bij de keuze

41Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022voor een duurzaam schadeherstelbedrijf. Zolang verzekeraars en andere opdrachtgevers niet gecoördineerd (kunnen) kiezen voor één certicaat,zoudenzezelfeenbenchmarkkunnenontwikkelen bóvenop de bestaande certiceringen. Indevollebreedtevandecerticatenisdateenbrugtever.Maareenbenchmarkopéénspeciekpunt dat henzelf raakt in een onderdeel van hun eigen businessmodel (verzekering tegen de gevolgen van natuurgeweld t.g.v. CO2-uitstoot), lijkt de moeite van het nader uitzoeken waard. Op die manier ontstaat er niet alleen een KPI op het verbruik van fossiele energie waar individuele bedrijven langs kunnen worden gelegd, de benchmark stimuleert bedrijven ook automatisch om (nog) meer van hernieuwbare energie gebruik te maken omdat dat de noemer sterk verkleint.Zo’n benchmark moet dan wel betekenisvol, objectief, uniform en zowel kostentechnisch als administratiefgoeduitvoerbaarzijn.Betekenisvolis zo’n benchmark wat Schadegarant betreft in elk geval als die bedrijven op hun CO2-uitstoot67 zou scoren en vervolgens ranken. Schadeherstelbedrijven geven aan niet tegen een onderlinge vergelijking te zijn op het punt van CO2-uitstoot, mits dit op een eerlijke en transparante manier gebeurt.68 Zij vinden dat echter een taak voor de brancheorganisaties en nietvanopdrachtgevers.Biedteenvergelijkingopbasis van CO2-footprint hier uitkomst? 5.2 Groene olifantEen sterk argument om te focussen op de CO2 -footprint (en daarmee ook op de NOx-uitstoot) is dat juist de CO2-uitstoot iedereen rechtstreeks raakt in zijn gezondheid/veiligheid. Uit de enquête van Schadegarant onder de schadeherstelbedrijven uit haar netwerk komt naar voren dat de CO2 -uitstoot van schadeherstelbedrijven hoog is door energie-intensieve processen als gasgestookte spuit/droogcabines, compressoren, luchtafzuiging en de verwarming en verlichting van het pand. CO2 is dus voor de schadeherstelsector de grote ‘groene olifant’ in de kamer. Volgens Harry Filon van GroenGedaan! is elf jaar geleden een gemiddelde uitstoot van 75 kg. per doorgang69 gemeten en blijkt uit recente metingen die o.a. zijn gebaseerd op de energiemetingen (Wet Milieubeheer en Energie Informatieplicht) dat de gemiddelde uitstoot in elf jaar is teruggebracht »

42Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022tot 45 kg. per doorgang. Deze meting is overigens beperkt t/m scope 2 en een beperkt aantal onderdelen uit scope 3 (zie paragraaf 5.3). Maar ook hiermee is niet duidelijk in hoeverre de schadeherstelbranche in het spoor zit van de klimaatdoelstellingen en ook niet hoe het ene bedrijf zich in dit opzicht verhoudt tot het andere bedrijf. Overigens lijkt, gezien de aard van het product ‘schadeherstel’, de claim om tot klimaatneutraal schadeherstel te komen niet realistisch zonder compensatie bijvoorbeeld door de aanplant van bomen. Met de kennis van vandaag zal er dus bij schadeherstel altijd sprake zijn van CO2-uitstoot totdat het elektriciteitsnet 100% groen is.70 LinkingpinDe focus op CO2 reductie zien we ook terug in de Urgenda-zaak tegen de Nederlandse staat71 en in de zaak tussen Milieudefensie en Shell72.Beideuitspraken werden gemotiveerd door te wijzen op de rechtsplichten van de Staat respectievelijk

43Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Shell tot bescherming van het leven en het welzijn van burgers in Nederland. Die verplichtingen zijn verankerd in het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM). In de Shell-zaak letterlijk: het recht op leven en ongestoord gezinsleven. De redenering is dan dat, doordat Shell klimaatverandering veroorzaakt, het concern mensenlevens in gevaar brengt. Klimaatverandering als gevolg van CO2 -uitstoot en dan met name het natuurgeweld dat daar het gevolg van is, raakt verzekeraars in het hart van hun businessmodel.73 Dit is voor verzekeraars een lastig in te schatten en dus een moeilijk verzekerbaar risico.De CO2 -uitstoot is daarmee rechtstreeks verbonden met de gezondheid en veiligheid van alle mensen en dus ook met de klanten en medewerkers van zowel verzekeraars als schadeherstelbedrijven. Daarmee vormt CO2 de linking pin door de hele keten van het schadeherstel heen. De uitspraak van de rechter in de Shell-zaak betreft ook toeleveranciers en de afnemers van Shell: de hele keten moet zich houden aan de afspraken en per 2030 45% minder CO2 uitstoten t.o.v. 2019.74 Dat is voor Shell, aldus de rechter, een resultaatsverplichting. Ten aanzien van de eindgebruiker geldt voor Shell een inspanningsverplichting.75 En wat voor Shell geldt76, geldt natuurlijk ook voor verzekeraars en hún toeleveranciers, in dit geval schadeherstelbedrijven die gebruik maken van energie-intensieve processen en bronnen.77 CO2-uitstoot in kaart brengenIn een presentatie tijdens de schademiddag van het Verbond van Verzekeraars op 16 juni 2022 vertelt Luis Charlo, Global Insurance Strategic Account Manager bij Solera, dat Solera bezig is met een nieuwe module in de Audatex calculatie. Die module die de naam CO2e Calculator heeft, maakt op merk-model-niveau inzichtelijk wat het verschil is in CO2-uitstoot tussen het vervangen of herstellen van een onderdeel. En AkzoNobel introduceerde onlangs een nieuwe tool waarmee schadeherstelbedrijven, die bij dit concern hun lak afnemen, kunnen meten wat de CO2-uitstoot is van hun lak- en droogproces, inclusief het bijbehorende energieverbruik. De CO2eRepairCalculator geeft ook gegevens over de uitstoot van vluchtige organische stoen.KlantenvanAkzoNobelkrijgenhiermeeeen beter beeld van waar zij hun processen kunnen verbeteren. 79»

44Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Autofabrikanten eisen inmiddels ook dat toeleveranciers CO2-neutraal zijn.78CO2-footprintencerticatenDeonvergelijkbaarheidvandecerticatenlaat zich vooral voelen op het punt van de CO2-footprint. Het scoren van bedrijven op hun individuele CO2-footprint is uiteraard mogelijk. De essentie van footprint-scopes is dat niemand ‘ontsnapt’ aan de CO2-footprint van het productieproces. Inkoper (upstream) en verkoper (downstream) zijn verantwoordelijk voor de footprint van het product dat ze kopen of verkopen. Dit zou hun keuze moeten beïnvloeden. BijfootprintwordtgekekennaardeCO2-emissies in drie opzichten: • Scope 1 CO2 emissies: dit betreft directe emissies door installaties die in eigendom zijn van of door processen die gecontroleerd worden door het schadeherstelbedrijf. Denk aan het gasverbruik voor de verwarming (werkvloer en spuit/droogcabine), brandstofverbruik m.b.t. het wagenpark.• Scope 2 CO2 emissies: dit betreft indirecte emissies die voorwaardelijk zijn voor het primaire bedrijfsproces. Denk aan elektriciteit want die wordt in de elektriciteitscentrale (dus elders, vandaar indirect) opgewekt. Papiergebruik is ook een scope 2 voorbeeld, daarvoor is ook elders energie nodig geweest voor de productie. • Scope 3 CO2 emissies: dit betreft CO2-emissies die ontstaan als gevolg van de inkoop (upstream) en verkoop (downstream) van het product. Voor verzekeraars zijn dit het schadeherstel (upstream) en de autopolissen (downstream). Voor schadeherstelbedrijven is dit de inkoop van bijvoorbeeld lak (upstream) en het schadeherstel (downstream).80 LogicavandefootprintbenaderingVanuit het perspectief van verzekeraars zit de kern van (meer) duurzaam schadeherstel in de upstream en de downstream van scope 3. Die upstream en downstream kunnen ook niet los van elkaar worden gezien. Dat betreft dan de inkoop van het schadeherstel door verzekeraars (en valt daarmee onder de noemer van maatschappelijk verantwoord inkopen) en de verkoop van polissen die hand in hand gaan met hetschadeherstelproces.Zolangcerticatenniet

45Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022vergelijkbaar zijn, kan het schadeherstel-product op het punt van duurzaamheid niet transparant aan de klant worden aangeboden. De inkoper (de verzekeraar/Schadegarant) weet namelijk niet goed wat hij op dit punt inkoopt en via de autopolis weer verkoopt aan de consument. Laat staan dat de consument zelf weet wat hij dan gekocht heeft. Zowel GroenGedaan!81 als Erkend Duurzaam82 claimenmethunbasiscerticaateenbijdragete leveren aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Hoewel beide certiceringsbureausdus expliciet aangeven op CO2-doelstellingen te monitoren, hebben de bureausspeciekopditpunt aanvullend daarop ook een plus-variant in het leven geroepen. Daarmee wordt, ongetwijfeld onbedoeld, de indruk gewekt dat wie echt werk wil maken van CO2-reductie, voor de plus-variant moet gaan.83 Maar zelfs als beide certiceringsinstantieseenbenchmarkophetpunt van CO2-uitstoot zouden hebben, wil dat nog niet zeggen dat de scores onderling vergelijkbaar zijn omdat de grondslagen zonder taxonomie ongetwijfeld ook nog eens zullen verschillen. HernieuwbareenergieOm de footprint te verlagen, is voor een herstelbedrijf de inzet van hernieuwbare Scopes binnen de CO2-footprint. (Bron: GHG-Protocol).»

46Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022energie een zinvolle investering (scope 1). Omgoeddeels van scope 1 emissies af te komen,is het investeren in een gasvrij bedrijfsprocesen een elektrisch aangedreven wagenparkeen voorwaarde. Een CO2-footprint stimuleerthet gebruik van hernieuwbare energie. Datis makkelijker gezegd dan gedaan, want daarspelen ook aspecten mee als de status van debedrijfshuisvesting: gehuurd of in eigendom,de dakconstructie, de mogelijkheid en wilom te investeren en de (on)mogelijkheid omzonnepanelen te verzekeren. Daarnaast speeltnog mee dat schadeherstelbedrijven open zijnvan 08.00 uur tot 17.00 uur. Als ze de opgewekteenergie voor 08.00 uur of na 17.00 uur nietkunnen verkopen, terugleveren of kunnenopslaan,ishetnanciëleplaatjeopeenseenstukminder aantrekkelijk.5.3  Gebruikte delenWe hebben gezien hoe onze focus op CO2
-reductie leidde naar het analyseren van deCO2-footprint als uniforme, transparantemeetmethode. Langs die weg komen wevervolgens,viadescope3classicatie,vrijwelautomatisch uit op het inzetten van gebruiktedelen bij het herstellen van autoschade. Dezeop het eerste gezicht logische route blijkt binnende autoschadeherstelbranche minder voorde hand liggend te zijn. Althans, als het gaatomcascoverzekerdevoertuigen.Buitenhetcasco-circuit worden gebruikte delen immers algeruime tijd wel veelvuldig ingezet. Volgens Stiba,FOCWA en de schadeherstelbedrijven is met deinzet van gebruikte delen forse klimaatwinst teboeken. Volgens Stiba levert dit 90% emissie/materiaal-besparing, 56% energiebesparing,20% - 60% kostenbesparing per ingezet deelop.84,85Als casco-verzekerde schades ook metgebruikte delen zouden gaan werken, zou hetaandeel ‘gebruikt’ volgens Stiba van 25% kunnendoorgroeien naar 35 tot 40%. Dat maakt eenwereld van verschil. Stiba zegt dat een origineelgebruikt deel kwalitatief altijd vergelijkbaar ismet een nieuw deel, op een gebruikt deel doorde hersteller ook garantie wordt gegeven, dateen gebruikt deel op precies dezelfde wijzegemonteerd wordt als een nieuw deel en dat eengebruikt deel er - eenmaal gemonteerd - nooitanders uitziet dan een nieuw deel, want ook eennieuw deel moet altijd in de werkplaats in de kleurgespoten worden.

47Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022In deze paragraaf (5.3) lichten we aan de hand vande Ladder van Lansink de principes die leiden totde inzet van gebruikte delen toe. In de paragrafendie daarop volgen bespreken we de inzetvan gebruikte delen respectievelijk vanuit hetperspectief van de hersteller (§ 5.4), verzekeraar(§5.5)enconsument(§5.6).DeladdervanLansinkPuur vanuit het duurzaamheidsperspectiefgezien, is het repareren van een beschadigddeeldeminstbelastendeoptie.Behalvedat,verschaft het ook werkgelegenheid waarmeeeen schadehersteller zijn vakmanschap kanlatenzien.Dataspectmaginditverband(SDG8EerlijkwerkeneconomischegroeienSDG12Verantwoorde consumptie en productie) nietworden onderschat. Als repareren kwalitatiefof kostentechnisch niet kan, komt vervangenin beeld. En áls een onderdeel dan vervangenmoet worden, dan is de eerste en de beste optievanuit een footprint-perspectief de inzet van eengebruikt deel. Pas als dat niet beschikbaar is,zou de inzet van een nieuw deel in beeld mogenkomen.Datisconformdeafvalhiërarchieindeladder van Lansink.De Ladder van Lansink is een standaard op het gebied van afvalbeheer. Destandaard is genoemd naar de Nederlandse politicus Ad Lansink, die in 1979in de Tweede Kamer een motie voor deze werkwijze indiende. Internationaalwordt het algemene principe achter de Ladder van Lansink vaak aangeduid metde term “afvalhiërarchie”.86 Het beleid van de overheid moet erop gericht zijnzo veel mogelijk afval de Ladder van Lansink te laten ‘beklimmen’. In de praktijkbetekent dit dat altijd zal worden gekeken of een bepaalde stap gerealiseerdkan worden. Pas indien dit niet het geval is, zal een volgende, lagere stap inaanmerking komen. Als het gaat om schadeherstel, houdt de overheid zichniet aan deze afvalhiërarchie, want ook de overheid opteert volgens Stiba bijschades aan het eigen wagenpark standaard voor nieuwe delen.»
86

48Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Repairability De ladder van Lansink begint met preventie. Dat zit aan de kant van de autofabrikanten en de mate waarin zij hun body parts reparabel maken. Dan gaat het niet alleen om de repairability van voertuigen (of de gebrekkige aandacht daarvoor bij de productie), maar ook om de (tijdige) beschikbaarheid van de juiste repair methods waardoor herstel in één keer goed kan plaatsvinden. Toch lijkt de aftermarket voor autofabrikanten in toenemende mate interessanter te worden. Het valt op dat een fabrieksnorm steeds vaker voorschrijft dat een onderdeel moet worden vervangen en niet mag worden gerepareerd. Dat is niet toevallig want daar speelt voor autofabrikanten natuurlijk een perverse prikkel mee omdat zij door het reparabel maken van onderdelen in hun eigen omzet snijden. Zo wordt bijvoorbeeld van het laatste model van een VW Polo geen reparatiesetje meer geleverd om de koplampen te herstellen. En VW staat het gebruik van alternatieve setjes voor reparatie vanuit de merkerkenning ook niet toe. Dat is vanuit duurzaamheidsperspectief niet te rijmen. Het tijdig, volledig en overzichtelijk beschikbaar stellen van de Repair and Maintenance RecyclingDe derde trede op de ladder van Lansink gaat over recycling.Beschadigdeonderdelenenafgedanktematerialen worden bij autoherstelbedrijven opgehaald en verder verwerkt. Recycling is EU-breed geregeld: minimaal 95% van een autowrak moet worden gerecycled en minimaal 50% van een batterij moet hergebruikt worden. Auto Recycling Nederland (ARN) geeft namens importeurs uitvoering aan de producentenverantwoordelijkheid.87 Dat ARN namens de importeurs opereert, is logisch want importeurs innenderecyclebijdragevan25euro88 bij de aanschaf van een nieuwe auto. Die bijdrage komt via-via uiteindelijk bij ARN terecht die dat geld inzet om auto’s die aan het eind van hun levenscyclus zijn gekomen te recyclen.89 Op die manier wordt in Nederland 98,7% van een afgedankte auto hergebruikt; driekwart in de vorm van herwonnengrondstoen90 en een kwart via gebruikte delen.

49Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Information kan hier eveneens onder worden geschaard, want hoe beter de kwaliteit van het herstel, hoe minder verspilling, dubbel werk en onnodige kosten.91 Op dit terrein ligt er een taak voor de (Europese) brancheorganisaties van de schadeherstelsectorbijhunEUlobbyinBrussel.25% herbruikbaar Als herstellen niet mogelijk is, komt vervangen in beeld. Een deel dat de scores op de CO2-footprint signicantpositiefbeïnvloedtisdanhetbrederinzetten van gebruikte delen. De thematiek van gebruikte delen (SDG 12; verantwoorde productie en consumptie; circulaire economie) ligt volledig buiten de scope van de wet- en regelgeving en de vergunningen. Circulariteit wordt opnieuw genoemd als een van de speerpunten in de recent aangescherpte klimaatdoelen van de overheid.92 De inzet van gebruikte delen is in Nederland stabiel. Van een voertuig wordt ongeveer 25% aan bruikbare delen verhandeld. De rest, dus 75%, gaat gescheiden door de shredder, waarna deze grondstoenweerwordenhergebruikt.Alserook gebruikte delen ingezet zouden gaan worden bij casco-verzekerde schades, betekent dit dat er mogelijk tekorten ontstaan in gebruikte delen. 5.4 Ervaringsdeskundigen over gebruikte delenIn de vorige paragraaf hebben we de feiten omtrent het inzetten van gebruikte delen onder elkaar gezet. In deze paragraaf belichten we de mening van schadeherstelbedrijven, de ervaringsdeskundigen op dit onderwerp. Zij herstellen namelijk al jaren schades aan auto’s met behulp van gebruikte delen. Alleen niet voor schades aan casco verzekerde auto’s. Betekenisvolle bijdrageDe winst bij de inzet van gebruikte delen in termen van duurzaamheid drukt zich vooral uit in de niet-productie van een nieuw onderdeel: 90% emissie/materiaal-besparing, 56% energiebesparing, 20% - 60% kostenbesparing per ingezet deel.93 Dat is dus de footprint-besparing die een consument c.q. opdrachtgever realiseert door niet te opteren voor een nieuw, maar voor een zo-goed-als-nieuw deel. Ook FOCWA wijst op het verhogen van de inzet van gebruikte delen als het gaat om het verduurzamen van autoschadeherstel. Uit de enquête van Schadegarant onder schadeherstelbedrijven uit haar netwerk, zegt 58% van de bedrijven die »

50Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022de enquête ingevuld hebben dat het bevorderen van de inzet van gebruikte delen bij de gestuurde schadestroom als een betekenisvolle bijdrage te zien aan de duurzaamheid. Niet per se goedkoper Gaat het om de nadelen, dan wordt gewezen op de beschikbaarheid van het juiste onderdeel, de extra tijd voor het vinden van dat onderdeel en de kwaliteit van gebruikte producten waardoor er meer tijd nodig is voordat ze gemonteerd kunnen worden. Dat vertaalt zich in de praktijk naar langere doorlooptijden wat weer zijn weerslag heeft op de inzet van vervangend vervoer. Dat neemt niet weg dat herstellers open staan voor een grotere inzetbaarheid van gebruikte delen.94 Technisch total-lossHet grootste energieverbruik vindt plaats wanneer een auto wordt gebouwd of gesloopt, dus de meest milieuvriendelijke manier van handelen voor autogebruikers is om hun auto zo lang mogelijk te laten rijden. Op dat uitgangspunt is één uitzondering: als een auto technisch total-loss is verklaard. Volgens Stiba gaan voertuigen die total-loss zijn verklaard met schade en al naar het buitenland om daar hersteld te worden. Ook auto’s die technisch total-loss zijn verklaard, komen het schadeherstel-circuit weer in en krijgen zo een volgend leven in een ander land. Zweden kent geen schadevoertuig-handel.95 Een auto wordt daar óf gerepareerd, óf gedemonteerd voor hergebruik of recycling. In Nederland en veel omringende landen is er wel sprake van schadevoertuig-handel. Total-loss verklaarde auto’s worden per opbod verkocht en gaan ‘de handel’ in.96 Dit soort auto’s verdwijnt vervolgens meestal naar Oost-Europa om daar te worden opgelapt. Volgens Stiba is het Zweedse model superieur. Schadevoertuig-handel kan fraude (voertuigcriminaliteit97), diefstalenonveiligherstelindehandwerken,isniettransparant(BPM)enerisgeenenkelecontroleover.98BOVAGenAuto Recycling Nederland willen op dit punt (schadevoertuig-handel) de markt zijn werk laten doen. FOCWA ziet zeker kansen bij de afwegingen om een voertuig wel of niet economisch total-loss te verklaren. ‘Een technisch niet meer te repareren voertuig moet natuurlijk gedemonteerd worden’ aldus FOCWA.

51Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Dan moet wel goed naar de beschikbaarheid gekeken worden. Hoewel Stiba aangeeft dat er over het algemeen geen probleem is met de beschikbaarheid van gebruikte delen, geven schadeherstellers aan dat dit in de praktijk wel degelijk lastig en tijdrovend is. En wanneer het deel uiteindelijk gevonden is, duurt het vaak -zeker vergeleken met de snelle levering van een nieuw deel- langer dan gewenst voordat het gebruikte deel bezorgd wordt. Vervolgens blijkt ook niet zelden dat wanneer het deel is bezorgd, het niet overeenkomt met hoe dit werd gepresenteerdopdedesbetreendewebsiteenkomt er nog extra werk bij kijken om het deel te herstellen. Volgens herstellers is het belangrijk dat er een systeem of betrouwbare website komt waarop ze makkelijk en net zo snel als bij nieuwe delen gebruikte delen kunnen bestellen, dat er goede marges op gebruikte delen zitten en dat de gebruikte delen overeenkomen met de onlinepresentatie. Hierdoor zeggen herstellers, maar ook FOCWA, dat de inzet van gebruikte delen niet per se goedkoper is, maar zeker wel duurzamer.5.5 Aansprakelijkheid bij gebruikte delen De expertise van verzekeraars is het in kaart brengen van risico’s. Zo ook als het gaat om Frankrijk, Spanje, Duitsland en het Verenigd KoninkrijkIn Spanje hebben verzekeraars voor het Zweedse model gekozen en houden op die manier (onder)delen in eigen land in de handel. Frankrijk verplicht sinds 201699 schadeherstelbedrijven om bij onderhoud en reparatieeenoerteuittebrengenmetgebruikteonderdelen en geven daarmee de klant expliciet de keus.Datcreëertbewustwordingonderconsumenten.BOVAGisvóórhergebruikmaartegeneenverplichting omdat die indruist tegen het principe van marktwerking.BOVAGisvanmeningdateengaragistzelf moet kunnen bepalen wat hij een klant aanbiedt. In Frankrijk doet Renault actief mee aan het gebruikte delen-circuit.100 Peugeot begint daar volgens Stiba nu ook mee. Ook in Duitsland zie je nu, aldus Stiba, dat autofabrikanten zichzelf positioneren in de demontage-hoek als aandeelhouder. In het Verenigd Koninkrijk heeft Allianz ingezet op gebruikte delen.101»

52Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022de inzet van gebruikte delen bij het herstellen van autoschade. Verzekeraars willen van nature risico’s zoveel mogelijk uitsluiten en zich van mogelijke aansprakelijkheid vrijwaren. Maar betekent dit dan automatisch dat zij de inzet van gebruikte delen blijven uitsluiten voor casco verzekerde voertuigen? Zélfs als zij hiermee hun footprint (scope 3 upstream) drastisch zouden kunnen verlagen? CascoverzekerdeschadesBijcascoverzekerdeschadesistotnutoedeinzetvan nieuwe delen o.a. uit veiligheidsoverwegingen voor veel verzekeraars, waaronder de Schadegarantverzekeraars, de eerste optie. Nu het begint te dagen dat we in een systeem zitten waarin ‘nieuw’ altijd relatief goedkoop is omdat footprint-kosten niet in de prijs verdisconteerd zitten, lijkt de wegwerpmaatschappij op een keerpunt aanbeland te zijn.102 Zouden verzekeraars ertoe besluiten om ook bij casco verzekerde schades gebruikte delen in te zetten, dan zou volgens Stiba wel goed naar de beschikbaarheid gekeken moeten worden. Met invoering van het Zweedse model (zie kader op pagina 50) voor technisch total-loss verklaarde auto’s zou de beschikbaarheid van gebruikte delen volgens Stiba enorm gebaat zijn. KwaliteitenveiligheidEen verzekeraar neemt verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en veiligheid van het schadeherstel. Om die reden kiest een verzekeraar ervoor om in geval van vervanging, een nieuw deel van aantoonbare OEM, OES of vergelijkbare kwaliteit tevergoeden.Bijaansprakelijkheidskwestieskunnen verzekeraars dan aantonen dat zij er alles aan gedaan hebben om de kwaliteit en veiligheid van het herstel te borgen.103 Dat is begrijpelijk, maar mogelijk zou een verzekeraar vanuit een duurzaamheidsperspectief tot een andere conclusie komen -uiteraard alleen als met hergebruik de kwaliteit/veiligheid van het voertuig gegarandeerd blijft.104 Juridisch gezien dient een verzekeraar in elk geval de schade te vergoeden conform de situatie van vlak voor het schade-incident.105 5.6 Is de consument er klaar voor?Een Nederlandse schadeverzekeraar heeft zich in 2008 met een polis die ook wel bekend stond als‘Groenepolis’georiënteerdophetinzetten

53Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022van gebruikte onderdelen voor casco-verzekerde autoschades, waarbij er vier jaar garantie werd gegeven op de reparaties. Deze verzekeraar stopte destijds met het standaard aanbieden van gebruikte delen vanwege het grote aantal klachten dat hieromtrent afgehandeld moest worden. Het zou goed kunnen dat er destijds te vroeg mee is begonnen en dat de consument hier nu wel klaar voor is. Uit een marktonderzoek door Stiba begin 2020 onder consumenten blijkt dat 69% openstaat voor de inzet van gebruikte onderdelen. Dat ligt in lijn met de enquête door Schadegarant. Slechts 11% van de consumenten zegt daarin per se een nieuw onderdeel te willen. 49% zegt het prima te vinden om een gebruikt, niet-slijtagegevoelig onderdeel te krijgen, mits daar in de sfeer van de premie iets tegenover staat. En 40% zegt tout court genoegen te nemen met een kwalitatief vergelijkbaar gebruikt onderdeel voor de niet-slijtagegevoelige delen. Dus 89% staat open voor gebruikte delen, mits het gaat om niet-slijtagegevoelige delen (body parts).106 Van die 89% heeft 49% een zetje nodig in de vorm van een lagere premie. ■Wat vindt u van het idee om de niet-slijtagegevoelige onderdelen zoveel mogelijk in overeenstemming met de leeftijd van de auto te vervangen? Dus op een auto van 8 jaar oud komt geen nieuwe motorkap, maar een gebruikte versie van dezelfde leeftijd.41%Dat lijkt mij een prima idee Dat lijkt mij een prima idee, mits de premie omlaag gaat Nee dat is geen goed idee, want:49%10%

54Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Deze paper wil overzicht bieden over en richting geven aan de kansen en mogelijkheden tot (verdere) verduurzaming van het schadeherstel. Schadegarant wil hierover in gesprek met de stakeholders in de branche. Schadegarant meent dat verzekeraars en schadeherstelbedrijven elkaar gezamenlijk in staat moeten stellen om - binnen ieders mogelijkheden- gecoördineerd echt een stap te zetten. Het belang van duurzaamheid overstijgt tenslotte de concurrentiële belangen. Op die manier kan de branche uiteindelijk de consument de benodigde transparantie bieden om zelfstandig duurzamere keuzes te maken als het gaat om schadeherstel. Alleen op die manier gaat het vliegwiel van de marktwerking draaien en ontsnappen we aan de impasse van de Catch 22 situatie die we in de inleiding schetsten. »6 DUURZAAMHEIDSKOMPAS

55Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20226.1 Botsingtussenkwaliteit,duurzaamheiden kostenVerduurzamengaatnietvanzelf.Bedrijvendiehun CO2-uitstoot drastisch willen verlagen moeten daarmaatregelenvoortreen,aldan(nog)niet verplicht vanuit de wet- en regelgeving.107 Dit vergt investeringen zoals de aanleg van zonnepanelen, warmte-terugwin-systemen, warmtepompen en de transitie van gas naar elektriciteit. Die investeringen zullen op termijn terugverdiend108 moeten worden en dat levert schadeherstelbedrijven in deze moeilijke tijden de nodige zorgen op. Dus hoeveel risico kunnen zij nemen? Kunnen zij de hoge eisen omtrent kwaliteit en veiligheid straks nog blijven borgen? Welke garantie is er? Verzekeraars hebben de verantwoordelijkheid om bedrijven te helpen bij het aangescherpte duurzaamheidsbeleid. Ook hebben zij er veel belang bij dat het schadeherstel te allen tijde veilig (conform de fabrieksvoorschriften) uitgevoerd wordt. Een voor de hand liggende manier lijkt dan te liggen in het verhogen van de uurtarieven en/of het toekennen van een duurzaamheidstoeslag om zo de benodigde investeringsruimte te bieden aan de schadeherstelbedrijven. Ook zou het verlengen van de contractduur (via de samenwerkingsovereenkomsten die met Schadegarant gesloten worden) voor schadeherstelbedrijven een prettig steuntje in de rug zijn bij het nemen van investeringsrisico’s. Uiteraard is de werkelijkheid complexer. Ook verzekeraars staan voor grote uitdagingen. Zij hebben grote verantwoordelijkheden en moeten zich richten op (vaak tegenstrijdige) belangen in vele dossiers. Zo zien zij dat hun autopolissen nog steeds verlieslatend zijn en de schadelast alsmaar stijgt als gevolg van de complexer wordende auto die onherroepelijk veilig hersteld moet worden.109 Om de juiste keuzes te kunnen maken, zullen zij geïnformeerde afwegingen moeten maken. 6.2 Hoe verder?We hebben laten zien dat de maatschappelijke druk op verzekeraars om hun rol te pakken bij de verduurzaming van de samenleving groter wordt. Dat raakt niet alleen aan hun beleggingsportefeuille maar ook aan hun inkoop (supply chain; scope 3 upstream) en polisverkoop (scope 3 downstream). We »

56Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022hebben gezien dat schadeherstelbedrijven verduurzamen onder de externe druk van wetgeving, vergunningsvoorschriften en certiceringen.Despeelruimteaandiekantvande markt om te investeren in duurzaamheid is marginaal. Als het om duurzaamheid gaat, is voor de schadeherstelbranche overleven een eerste vereiste. Terwijl daar wel alle kennis en ondernemerschap aanwezig is om verder te verduurzamen. Ondertussen geeft de consument aan waarde te hechten aan duurzaam schadeherstel. Hij is zelfs bereid om daar extra voor te betalen, maar wil dan wel graag bij de arm (en niet bij de neus) genomen worden. Het is een kwestie van tijd dat het overgrote deel van de consumenten er zo over zal denken. Consumenten zullen uiteindelijk het vliegwiel van de marktwerking richting nog duurzamer schadeherstel laten draaien. Maar hoe komen we daar? Hoe zorgen we ervoor dat de consument een geïnformeerde duurzamere keuze kan (en dus gaat) maken? 6.3 Gestructureerde dialoogDeze paper leidt de lezer door het duurzaamheidslandschap van de schadeherstelsector. Op deze verkennende route die moet leiden naar duurzamer schadeherstel, blijkt een aantal wegen nog niet goed in kaart te zijn gebracht. Die wegen (deelthema’s) wil Schadegarant samen met de stakeholders in de branche beter gaan verkennen. Leidend daarbij zijn twee vragen: wat is wenselijk (gezamenlijke doelen stellen) en wat is mogelijk (reality check)? Met die vragen in het achterhoofd willen wij onderzoeken hoe de onderlinge vergelijkbaarheid van schadeherstelbedrijven, als het gaat om duurzaamheid, uniform en transparant gemaakt kan worden, welke mogelijkheden er zijn om via CO2-footprints grip te krijgen op de CO2-uitstoot en of er mogelijkheden zijn om gebruikte delen over de gehele breedte van het schadeherstel (dus ook voor de casco verzekerde voertuigen) in te zetten. Vergelijkbaarheid duurzaamheidsscoresEen uniforme vergelijking op welk aspect van duurzaamheid dan ook, is onmogelijk zolang er inNederlandtweecerticatencirculeren.Zolangdeverschillendeduurzaamheidscerticatendeactiviteiten van schadeherstelbedrijven niet op dezelfde manier valideren, kan het schadeherstel-

57Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022»product namelijk niet volledig transparant aan de verzekerde worden aangeboden. Op dit deelthema wil Schadegarant praten/nadenken over duurzaamheid in de volle breedte (ESG). Mogelijke onderwerpen zijn:• Schadegarant neemt zitting in college van deskundigen bij GroenGedaan!110 • Het Verbond van Verzekeraars neemt zitting in college van deskundigen bij ErkendDuurzaam• Uitwerken van het idee voor een overkoepelend hoogste college waar alle partijen(inclusiefdecerticerendeinstanties)in vertegenwoordigd zijn111• Inventariseren van de ESG-onderwerpen die per stakeholders belangrijk worden gevonden• Inventariseren van de ESG-doelen van elke stakeholder en met elkaar in lijn brengen• Prioritering en haalbaarheidsanalyse m.b.t. ESG doelen • Is er een eigen, uniforme, transparante vergelijking voor verzekeraars nodig? Of kunnendecerticerendepartijenhier(alsnog)een rol voor de gehele branche in vervullen? • Waar willen we de vergelijkbaarheid van ESG-scores voor inzetten?• Indicatie van de status/voortgang op ESG voor de gehele branche• Ranking op bedrijf/regio • Meer transparantie voor consument (marktinformatie) • Sturingsinformatie voor verzekerings maat-schappijen (bijvoorbeeld groene blaadjes en rode hartjes in bedrijvenzoeker van Schadegarant)• Meewegen in de eXperate scores die Schadegarant berekent• Langere contractduur in ruil voor goede scores op ESG112CO2-footprintDe CO2-thematiek raakt aan de gezondheid enveiligheidvanallemensen.Broeikasgassenveroorzaken klimaatverandering en het natuurgeweld wat daarmee gepaard gaat vormt voor verzekeraars een lastig in te schatten en dus een moeilijk verzekerbaar risico. Een focus op CO2-reductie (middels footprint berekeningen) lijkt dan ook de moeite van het nader uitzoeken waard. Op die manier ontstaat er een KPI op het verbruik van fossiele energie waar consumenten en

58Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022verzekeraars individuele bedrijven langs kunnen leggen.Bovendienstimuleertzo’nbenchmarkbedrijven automatisch om (nog) meer van hernieuwbare energie gebruik te maken omdat dat de noemer sterk verkleint. Met een optelsom van alle individuele CO2-footprint-scores zou bovendien ook kunnen worden nagegaan in hoeverre het netwerk van Schadegarant als zodanig in het spoor zit van de CO2 doelstellingen zoalsdieindeKlimaatwetzijngedenieerd.Mogelijke onderwerpen zijn:• Heeft het zin om (in eerste instantie) de focus op CO2 te leggen?• Hoe verhoudt zich dat tot de klimaatdoelen van Nederland? • Is footprint inventarisatie haalbaar?• Wat levert dit per stakeholder op, wat kunnen we ermee?• Heeft het zin om footprintscores te gebruiken om bedrijven onderling te vergelijken?Risico van eenzijdige focusNaast de uitdaging om een eerlijke benchmark te valideren, zal een focus op CO2-uitstoot volgens Dolf Teuwen (Erkend Duurzaam) en Harry Filon (GroenGedaan!) uiteindelijk niet de gewenste transitie naar duurzaam ondernemen opleveren. Op een doelstelling van verzekeraars als: ‘CO2-neutraal in 2030’ of ‘klimaatneutraal schadeherstel in 2040’ - hebben bedrijven volgens beiden maar beperkt invloed.114 Denk aan de leeftijd en afmetingen van het bedrijfspand, dakconstructie en -isolatie in relatie tot het plaatsen van zonnepanelen, de (on)mogelijkheid om een pv-installatie te verzekeren en de (on)mogelijkheid om te investeren in kapitaalintensieve productiemiddelen als een elektrisch te verwarmen spuitcabine. Volgens Teuwen werkt zo’n beperkte CO2 -scope al gauw een perverse prikkel in de hand. BedrijvenhebbendanveelbelangbijhetbehalenvandeCO2-norm en zullen die koste wat kost, als het moet ook op oneigenlijke manieren, proberen te halen. Het resultaat is volgens Teuwen dat je eigenlijk maar een deel van de totale uitstoot in beeld hebt. Dat past, aldus Teuwen, niet in een duurzame ketengedachte. Maar de duurzaamheid van het pand zou nu juist een van de parameters moeten zijn waar het gaat om CO2-uitstoot.

59Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022»• Geeft dit (een deel van) de benodigde transparantie aan de consument? Of juist een vertekend beeld?• Is dit een te beperkte aanpak die bedrijven onterecht uitsluit en perverse prikkels in de hand werkt?• Zoudencerticeringsbureausophetpuntvanhun CO2-plusmodules willen samenwerken om tot een grondslag te komen? • Heefthetzinomhetduurzaamheidscerticaat‘CO2-prestatieladder’, of een van de vele andere initiatieven die in de markt aangeboden worden, te omarmen?113• Welke rol kunnen brancheorganisaties alsBOVAG,FOCWAenhetVerbondvanVerzekeraars hierin spelen? Brede inzet gebruikte delenDe koppeling tussen CO2-footprint en de scope 3classicatiewaartoedeinzetvangebruiktedelen behoort, is meer dan logisch. Op het eerste gezicht lijkt dit eenvoudig toe te passen. Toch blijkt bij nadere analyse dat er meer factoren dan de pure winst op CO2-footprint een rol spelen. Dit maakt het onderwerp misschien complex, maar gezien de veranderde houding vanuit zowel de schadeherstelbranchealsdeconsument,lijktdit nu een grote kans van slagen te hebben. Voorbeelden uit het buitenland onderschrijven dit.115Mogelijke onderwerpen zijn:• Technische criteria/voorwaarden voor inzet gebruikte delen• Beschikbaarheid,hoekandatverbeterdworden (leren van voorbeelden in buitenland!)• Extra tijd die nodig is voor het vinden van gebruikt deel• Extra tijd die nodig is voor het voorbewerken van gebruikt deel• Waar ligt het omslagpunt herstellen/vervangen in het perspectief van gebruikte delen (voor nieuwe delen bestaat hier een rekenmodel voor, zit in Audatex).• Vervangend vervoer• Moet gebruikt altijd goedkoper, of is duurzamer ook ‘winst’? • Wat kunnen we doen aan beeldvorming/verwachtingspatroon van consument?116• Moet de klant/consument verleid worden via premiedierentiatie?117

60Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022Economisch totaal verliesEen aspect dat in dit verband wel wat dichter bij verzekeraars en hun klanten ligt, is de grens voor het economisch total-loss verklaren van auto’s. Dat is het geval als grofweg het schadebedrag 50% van de dagwaarde overstijgt. Omdat in de huidige tijd zo’n auto meer economische waarde heeft voor de handel dan enkele jaren geleden, heeft dit tot gevolg dat de expert -die de schade op de meest gunstige manier voor de verzekeraar moet afwikkelen- eerder geneigd is om een auto total-loss te verklaren. Vervolgens wordt zo’n auto meestal op de meest goedkope manier opgelapt en komt zo weer de markt op. Vaak gebeurt dat in het buitenland (Oost-Europa), maar ook in Nederland komt dit voor. De nieuwe eigenaar zoekt een verzekering waarbij het niet uitgesloten is dat een andere verzekeraar die auto toch weer accepteert. Met deze praktijk is de verzekeraar de grip op de kwaliteit van het schadeherstel kwijt en daarmee de grip op de veiligheid van de verzekerde. Door auto’s minder snel economisch total-loss te verklaren en met gebruikte delen gecontroleerd te herstellen, draagt een verzekeraar bij aan SDG 12: verantwoorde consumptie en productie en handelt de verzekeraar overeenkomstig zijn zorgplicht en in het belang van de veiligheid van het wegverkeer.• Polisaanbod,speciekepolisvoorgebruiktedelenofspeciekepolisalsdeklantdatjuistniet wil? • Premiestelling• Transitierisico• Technisch total loss, Zweeds model. Het zou voor de verkeersveiligheid hier en in Polen en voor de beschikbaarheid van gebruikte delen beter zijn wanneer zo’n technisch total-loss verklaarde auto’s in een gecontroleerde omgeving in Nederland wordt gedemonteerd.• Economisch totaal verlies• Database van verzekeraars delen met demontagebedrijven1186.4 Consument zet vliegwiel in gangDe consument is uiteindelijk de doorslaggevende marktfactor als het gaat om verduurzaming. Maar dat gebeurt alleen als de consument geïnformeerdekeuzeskanmaken.Denanciëlesector heeft de ketenverantwoordelijkheid om dit voor de consument inzichtelijk te

61Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022maken en bedrijven (leveranciers) te helpen bij het verduurzamen van bedrijfsprocessen. De mate waarin de sector dat vormgeeft, wordt sinds dit jaar (2022) gecontroleerd door de rapportageplicht (aan de hand van de taxonomie) en de sector zal met verdere standaardiseringseisen vanuit de overheid geconfronteerd worden. Met groenwassen lopen bedrijven in toenemende mate grote risico’s. De schadeherstelsector staat welwillend tegenover (verdere) verduurzaming, want zodra de consument geïnformeerd kan kiezen, kiest hij (op termijn) voor het meest duurzame bedrijf. De welwillendheid onder schadeherstellers is voor de verzekeraars essentieel om zaken te (blijven) doen. Maar dat zal niet zo blijven want de druk om te verduurzamen neemt steeds verder toe. Om het verzekeringsproduct te verduurzamen, zal het schadeherstelproduct daarmee moeten corresponderen. En andersom geldt dat ook: om het schadeherstelproduct te verduurzamen zal het verzekeringsproduct dat moeten faciliteren. Als een consument nog steeds een gratis leenauto verwacht omdat hij hier immers premie voor heeft betaald, wordt deze cirkel niet doorbroken. Schadegarant kent het spanningsveld tussen verzekeringsproduct en het schadeherstelproduct en spreekt de taal van beide stakeholders. Schadegarant kan dus in gesprek met brancheorganisaties(VVV,FOCWAenBOVAG)encerticerendepartijenomdebelangenvanbeiden te vertalen. Wat Schadegarant betreft overstijgt de urgentie van verduurzaming het concurrentiëlebelang.Schadegarant wil nu handelen, want tegen de tijd dat de overgrote meerderheid van de consumenten duurzaamheid prioriteert, zijn de teverwachtenpositieveeectenvoorpartijenminder interessant.119 Of, zoals een oud Chinees spreekwoord zegt: Het beste moment om een boom te planten is twintig jaar geleden. Het op één na beste moment is vandaag. Als het in deze branche gaat lukken om jaarlijks tonnen CO2 extra te besparen, lukt het consumenten, verzekeraars en hun toeleveranciers in elke branche. ■

62

63Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022BIJLAGEN

64Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20228.1  Duurzaamheidsaspecten schadeherstelMeetpunten uit het programma van GroenGedaan!Major en minor eisen GroenGedaan!Omschrijvingsoortmajor/minor1Afvalstoffen sortering en verwerking (afvalstoffenregister)adminmajor2Bodembescherming (vloeistofdichte vloer, bodemonderzoek)adminmajor3Inschrijving KvK met congruente omschrijving bedrijfsactiviteitenadminminor4Milieuvergunning/omgevingsvergunningadminminor5Kwalitatieve bijdrage (leerbedrijf/lokaal zakendoen stiumuleren/etc.)MVOminor6KlachtenregelingMVOminor7KlanttevredenheidsmetingMVOminor8Eerlijk zakendioen (fraude voorkomen, transparant werken)MVOminor9Eerlijke marketing (duidelijke en volledige info, niet bedriegen/misleiden, etc)MVOminor10Ontwikkeling medewerkers (POP, opleiding en training)MVOminor11Afspiegeling van de samenleving (diversiteit en gelijke kansen voor medewerkers)MVOminor12Due dilligence (gepaste zorgvuldigheid in zakendoen ivm mensenrechten)MVOminor13Redelijke beloningMVOminor14Inspraak medewerkersMVOminor15WerknemerstevredenheidmetingMVOminor16Aanbieden milieuvriendelijke dienstverlening (klant informeren over duurzame alternatieven)generiekmajor17Productgebruik (milieu en veiligheid)generiekmajor18Persoonsbeschermingsmiddelengeneriekmajor19Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E)generiekmajor20Aanstellen preventiemedewerkergeneriekmajor21Afvalbeperking (Ladder van Lansink)generiekminor22Vervangend vervoer (emissie)generiekminor23Energieverbruik (ambitie)generiekminor24Bandenspanninggeneriekminor25Uitbesteed werkgeneriekminor26Werkindeling (juist geschoolde persoon aan de juiste klus)generiekminor27Veilgheid derdengeneriekminor28Hijs- en hefmiddelen (periodieke inspectie)generiekminor29Autowassengeneriekminor30Opvang waswater, slib en oliegeneriekminor31Productgebruik wasplaatsgeneriekminor32Productverbruik wasplaatsgeneriekminor33Het (over)spuiten van voertuigen (VOS)schadeherstelmajor34Repareren i.p.v. vervangenschadeherstelmajor35Hergebruik onderdelenschadeherstelminor36Droogtijd van de bwerkingschadeherstelminor37Reparatie versus vervangenglasherstelmajor38Veiligheid constructie voertuigglasherstelmajor39Veiligheidsbrilglasherstelmajor40Verpakking/emballageglasherstelminor1

65Paper duurzaamheid | Schadegarant | 20228.2   Enquête onder verzekerde consumentenTen behoeve van deze paper heeft Schadegaranteen enquêtes uitgevoerd onder consumenten. Derespondenten werden opgehaald uit het reguliereklanttevredenheidsonderzoek van Schadegaranten Glasgarant. In dat onderzoek werd gevraagdof de respondent mee wilde werken aan eenonderzoek over duurzaam schadeherstel. Ditleverde ruim 900 volledig ingevulde vragenlijstenop (op 15 juni 2022 waren dat er 694 voorSchadegarant en 226 voor Glasgarant). Met ditonderzoek heeft Schadegarant de attitude onderconsumenten t.a.v. duurzaam schadeherstelwillen sonderen.8.3   Enquête onder schadeherstelbedrijvenMet het onderzoek onder schadeherstelbedrijvenheeft Schadegarant zich een globaal beeld willenvormen bij a) de stand van zaken als het gaatom duurzaam schadeherstel en b) willen peilenwat er haalbaar is voor de herstelbedrijven:waar ligt het optimum (niet het maximum)over de hele linie van de herstelbranche. Datis meteen ook een reality check: verzekeraarsworden door de overheid op de huid gezetenom zich in te spannen als het gaat omduurzaamheidsdoelstellingen. Maar als hetgaat om schadeherstel, is het zaak om te kijkennaar wat er in de uitvoering mogelijk is: watkan de herstelbranche redelijkerwijs dragen intermen van kosten, tijd, administratie, personelebezetting, techniek en fysieke ruimte?Schadegarant heeft alle 511 schadeherstel-bedrijven uit haar netwerk benaderd om vrijwilligaan dit onderzoek deel te nemen. Dit leverde 215volledig ingevulde vragenlijsten op (peildatum 15juni 2022).
Zie resultatenZie resultaten

66 | Schadegarant | 2022

67

72Paper duurzaamheid | Schadegarant | 2022SchadegarantStationsweg Oost 1843931 EW WoudenbergTelefoon: 085 902 0877 info@schadegarant.nlwww.schadegarant.nl